Kuba – reforma walutowa

Opublikowano 12 grudnia 202012 grudnia 2020 przez notafilia

Na Kubie istnieje system dwuwalutowy. Oficjalnymi, prawnymi środkami płatniczymi są:
– peso kubańskie – peso cubano; ISO 4217 – CUP; nazywane narodową walutą – moneda nacional
– peso kubańskie wymienialne – peso cubano convertible; ISO 4217 – CUC, nazywane cuc lub chavito lub potocznie dollar

22 października 2013 r. ogłoszono plan demonetyzacji peso kubańskiego wymienialnego. W dniu 10 grudnia 2020 r. ogłoszono, że nastąpi to 1 stycznia 2021 r. Ostateczny termin wycofania z obiegu to: czerwiec 2021 r. W obiegu zostanie peso kubańskie, jako jedyny prawny środek płatniczy.

Obie waluty są wzajemnie wymienialnie w stosunku:
25 CUP = 1 CUC
1 CUC = 24 CUP (= 1 USD)

Od 1 stycznia 2021 r. posiadacze gotówki w CUC, lub środków zdeponowanych na rachunkach bankowych (i innych instrumentach) prowadzonych w CUC, mogą zdecydować, czy środki te w całości lub części wymienić na dolary amerykańskie i/lub euro i/lub peso kubańskie. W przypadku wymiany na dolary kurs wymiany wynosi 1:1; w przypadku wymiany na peso kubańskie – 1:24.
Przy braku podjętej decyzji, po 180 dniach, środki zostaną automatycznie przewalutowane na CUP w stosunku 1:24

Przed 1960 rokiem waluta kubańska była powiązana z dolarem amerykańskim ze względów gospodarczych. Po 1960 r. wskutek wydarzeń politycznych doprowadzających do embarga ekonomicznego, Kuba związała swoją walutę z nowym partnerem handlowym (i ideologicznym) ZSRR i jego rublem radzieckim. Po upadku ZSRR w 1991 r. (spadek wartości rubla radzieckiego/rubla rosyjskiego i peso kubańskiego) wprowadzono do obiegu (1993 r.), na krótki czas, dolara amerykańskiego. W 1994 r. wprowadzono do obiegu zamiennik dolara amerykańskiego – peso kubańskie wymienialne – obie te waluty były w równoległym obiegu do 8 listopada 2004 r., kiedy dolary amerykańskie zostały wycofane z oficjalnego obiegu.

do 1960 r. 1 dolar amerykański = 1 peso kubańskie = 4 ruble radzieckie po 1960 r.
od 1994 r. 1 peso kubańskie wymienialne = 1 dolarowi amerykańskiemu. Kurs ten jest utrzymywany przez cały czas

System (dwu)walutowy jaki istnieje na Kubie jest charakterystyczny dla gospodarek ustrojów, w dużym uproszczeniu, komunistycznych/socjalistycznych. Na przykład, w Korei Północnej obok wona północnokoreańskiego w obiegu są dolary amerykańskie, jeny, euro, renminbi. W PRL obok złotego, na oficjalnym rynku eksportu wewnętrznego, w obiegu były bony towarowe denominowane w dolarach amerykańskich – PeKaO i Baltona, a na czarnym rynku dolary amerykańskie, marki niemieckie i inne dewizy krajów zachodnich, Takie systemy istnieją również w krajach o innych ustrojach społeczno-gospodarczych ale ze słabymi gospodarkami.

Każdy system dwuwalutowy prowadzi z czasem do absurdalnych sytuacji. Początkowo pracownicy państwowi otrzymywali wynagrodzenia w walucie narodowej, ale premie czy dodatki wypłacano w dollarach. Część instytucji państwowych wypłacała pensje w peso kubańskim wymienialnym od początku. Jeżeli chodzi o przyjmowanie tych walut, to tu też istniał podwójny system. Część sklepów (i innych działalności gospodarczych) przyjmowało tylko walutę narodową, część tylko dollary. Od 2014 r. wszystkie jednostki handlowe i usługowe (głównie państwowe) zaczęły przyjmować obie waluty.

Trzeba zaznaczyć, że peso kubańskie wymienialne służyło raczej do zakupu cenniejszych dóbr i usług oraz operacjach bankowych. Z tego względu, waluta ta miały mniejszy zasięg i użycie niż peso kubańskie. Od samego początku obie waluty można było wzajemnie wymieniać w kantorach. System ten sprzyjał też oszustwom, zwłaszcza wśród nieuważnej ludności, ale dotyczył głównie obcokrajowców – np. ceny były podawane w peso kubańskim, a sprzedawca kazał płacić peso kubańskim wymienialnym. W kantorach mogło dochodzić do rozliczeń po niewłaściwych kursach. Również w kasach sklepowych kursy mogły się różnić i być przeliczane na niekorzyść klientów.

Porównanie wizerunków peso kubańskiego wymienialnego (z lewej) z peso kubańskim
Emisje z różnych lat. Monety obu walut również są odmienne