Południowa Afryka – 60-lecie waluty rand i 100-lecie SARB

Opublikowano 13 lutego 202128 czerwca 2021 przez notafilia

Nasza waluta, rand, jest oficjalnie emerytem… poinformował przedstawiciel Republiki Południowej Afryki odnosząc się do 60 rocznicy wprowadzenia krajowej waluty do obiegu. Ponadto, w tym roku, przypada również 100. rocznica powstania banku centralnego.

Południowoafrykański Bank Rezerw (South African Reserve Bank; SARB) wyemituje w czerwcu 2021 r. monetę kolekcjonerską/okolicznościową o nominale 5 randów z okazji 100-lecia SARB, który został założony 30 czerwca 1921 r. Na razie brak wizerunków oraz specyfikacji

rand – South African rand –
Suid-Afrikaanse rand
Symbol, skrót waluty: R
Kod ISO 4217: ZAR
Podjednostka – 1/100: cent

Dowiedz się więcej o:
skrótach, symbolach walut
kodzie ISO 4217
unia walutowa

W 1956 r. Komisja Monet Dziesiętnych (Decimal Coinage Commission) rozważała odejście od nominałów w funtach, szylingach oraz pensach i przejście na system dziesiętny. Swoje rekomendacje ogłosiła 8 sierpnia 1958 r. Rand zastąpił funta południowoafrykańskiego w dniu 14 lutego 1961 r., trzy miesiące przed ogłoszeniem niepodległości przez Południową Afrykę. Stosunek wymiany wynosił: 1 funt południowoafrykański = 2 randy lub 10 szylingów = 1 rand

Nazwa waluty pochodzi od pasma górskiego Witwatersrand. Znajduje się w nim główne zagłębie wydobywcze złota, uranu, a także bogate złoża platyny, srebra i diamentów. Rejon ten dostarczył ok. 40% dotychczas wydobytego złota na świecie.

Rand używany jest oficjalnie także w Lesotho, Namibii, Eswatini (dawne Suazi); nieoficjalnie w Angoli, Malawi, Zambii i Zimbabwe.

Obecnie w obiegu występują (są emitowane) monety o nominale: 10, 20, 50 centów; 1, 2, 5 randów oraz banknoty o nominale: 10, 20, 50, 100, 200 randów. Emitowana jest również moneta bulionowa krugerrand, która jest także prawnym środkiem płatniczym.
Monety o nominale 1, 2 i 5 centów przestały być emitowane. SARB nie demonetyzuje swojej waluty, dlatego wszystkie banknoty i monety wyemitowane od 1961 r. pozostają prawnym środkiem płatniczym w Republice Południowej Afryki.

Poniżej wybrane przykłady wizerunków waluty rand. Szczegółowe opisy znajdują się w linkach do materiałów źródłowych.

Pierwsza emisja monet obiegowych z 1961 r.

https://twitter.com/SAReserveBank/status/1360903789541265411

Monety obiegowe z przełomu lat 80/90 XX w.

https://twitter.com/SAReserveBank/status/1360903799016222721

Obecne monety obiegowe

www.resbank.co.za/en/home/what-we-do/banknotes-and-coin

Przykłady monet okolicznościowych

Banknoty obiegowe i okolicznościowe
od lewej:
„Wielka Piątka”, 1992 r.;
„Nelson Mandela”, 2012 r., z „Wielką Piątką” na tylnej stronie banknotów
„100. rocznica urodzin Nelsona Mandeli”, emisja okolicznościowa z 2018 r.

Przykład ewolucji wizerunków banknotów randa o najniższych nominałach:
1 rand emisji 1961-1965 z napisami w języku afrikaans i angielskim; także wersja z angielskim i afrikaans;
1 rand emisji 1966-1972 z napisami w języku angielskim i afrikaans; także wersja z afrikaans i angielskim;
1 rand emisji 1973-1975 z napisami w języku afrikaans i angielskim, zredukowany rozmiar; także wersja z angielskim i afrikaans;
2 randy emisji 1974-1976 z napisami w języku afrikaans i angielskim;
2 randy emisji 1978-1980 z napisami w języku afrikaans i angielskim;
10 randów emisji 1992-1999 z napisami w afrikaans i angielskim;
10 randów emisji 2005 i 2009 z napisami w angielskim, afrikaans i suazi;
10 randów emisji 2012 z napisami w angielskim, afrikaans i suazi;
10 randów emisji 2013-2016 z napisami w angielskim, afrikaans i suazi;
10 randów emisji 2018 z napisami w angielskim, afrikaans i suazi
Pozostałe wizerunki banknotów waluty Południowej Afryki od 1808 r.