Nowy nominał złotego – propozycja wizerunku kobiety
Aktualizacja: 9 kwietnia 2021 r.
15 stycznia 2021 r. Prezes NBP podczas konferencji zapowiedział wprowadzenie do obiegu nowego banknotu o nominale 1000 złotych. Miałoby to nastąpić podczas nowej kadencji Prezesa NBP, przypadającej na lata 2022-2028.
24.01.2021, w wywiadzie udzielonym Polskiemu Radiu, zastępca dyrektora Departamentu Emisyjno-Skarbcowego Narodowego Banku Polskiego, oznajmił że aktualnie nie są prowadzaną prace nad tym nominałem, a wypowiedź Prezesa NBP należy traktować jako wstęp do badań celowości i zasadności wprowadzenia do obiegu wysokiego nominału. Jednocześnie poinformował, że taki nominał może się pojawić w latach 2025-2026 r.
W dniu 15 marca 2021 r. Prezes NBP potwierdził chęć wprowadzenia nowego nominału, oraz to, że powinna się na nim znaleźć kobieta. Zastrzegł jednocześnie, że jest jeszcze za wcześnie na wybór konkretnego władcy – czy to kobiety czy mężczyzny.
Obecne banknoty obiegowe wprowadzone do obiegu w 1995 r., tzw. seria Władcy Polski, przedstawia wizerunki koronowanych głów w kolejności chronologicznej. Wybór Jana III Sobieskiego na banknot 500 złotowy spowodował znaczne ograniczenie puli władców, którzy mogliby się pojawić na banknocie o nominale 1000 złotych. Ewentualni kandydaci to: August II Mocny (dwukrotnie), Stanisław I Leszczyński (dwukrotnie), August III Sas, Stanisław August Poniatowski. Teoretycznie, mógłby się na nowym banknocie znaleźć także Józef Piłsudski, który wchodził w skład Rady Regencyjnej – organu władzy zastępującej króla. Jak widać, nie ma tutaj żadnej kobiety określanej mianem Władcy Polski.
Sytuacja się zmienia, gdy weźmiemy pod uwagę listę koronacji królów i królowych polskich lub listę polskich królowych – faktycznych władczyń lub używających królewskiego tytułu. Po Janie III Sobieskim (1674–1696), na polskim tronie zasiadała: Maria Kazimiera d’Arquien, Katarzyna Opalińska, Maria Józefa Habsburżanka. Władczynie te nie są znane szerszemu gronu, a zasadą jest umieszczanie wizerunków szeroko znanych postaci, nie wzbudzających kontrowersji. Zapewne więc, te kandydatury nie mają szans. Podobne kontrowersje historyczne budzą również następcy Sobieskiego.
Jedynym sposobem, żeby na banknocie znalazła się znana szerszemu gronu społeczeństwa kobieta – Władca Polski, jest złamanie chronologii. Naturalnymi (i jedynymi) kandydatkami mogłyby być: Jadwiga I Andegaweńska (1384–1399) i Anna Jagiellonka (1575–1586, faktycznie sprawowała władzę do 1596 r.).
Wybór Jadwigi wydaję się coraz bardziej realny, co zostało częściowo potwierdzone podczas konferencji prasowej w dniu 9 kwietnia 2021 r. Banknot ten miałby się pojawić już w 2025 r. pod warunkiem powołania obecnego prezesa na kolejną kadencję.
Kobiety na polskich banknotach gościły bardzo rzadko (wpis w przygotowaniu). Jadwiga I Andegaweńska często pojawiała się jako kandydatka na polskie banknoty. Andrzej Heidrich przygotował projekt z jej wizerunkiem, ale nigdy nie został zrealizowany, podobnie jak wcześniejszy banknot 50. złotowy z Barbarą Radziwiłłówną. Poniższe banknoty, według mojej wiedzy, nigdy nie zostały wydane jako oficjalne repliki. Te znajdujące się w ofercie, jakie można znaleźć w Internecie, są prywatna inicjatywą.
Autor obecnej serii banknotów Andrzej Heidrich (1928-2019), namalował na przestrzeni lat serię akwareli ilustrujących wizerunki królów i książąt polskich. Wizerunki z tych grafik znalazły się później na banknotach, których używamy na co dzień. Tak by mogły wyglądać wizerunki omawianych kandydatek. Po lewej Jadwiga I Andegaweńska; po prawej Anna Jagiellonka
Osobiście bardzo mocno popieram ten pomysł, nawet w imię złamania zasad. Od dłuższego czasu na świecie istnieje silna tendencja do uhonorowywania wybitnych kobiet na banknotach. W najbliższym czasie zasłużone kobiety mają się pojawić na dolarach kanadyjskich (wpis na ten temat w trakcie przygotowania) oraz dolarach amerykańskich.
Źródło: informacje prasowe różnych źródeł oraz publikacje NBP