Przewodnik po współczesnych nazwach walut

Aktualizacja: 10 marca 2025 r.

Wpis jest opracowywany na podstawie źródeł takich jak encyklopedie, strony internetowe banków, mennic, muzeów numizmatycznych oraz publikacji dotyczących historii walut. Należy jednak podkreślić, że część informacji, zwłaszcza tych dotyczących nazw i ich genezy, może być uznana za „niepewną” lub „przypuszczalną”. Wiele kwestii w tym zakresie pozostaje otwartych, a interpretacje różnią się w zależności od przyjętych źródeł. Takie rozbieżności wynikają z braku jednoznacznych dokumentów historycznych oraz trudności związanych z rekonstrukcją etymologiczną i lingwistyczną. W związku z tym, w celu zachowania klarowności, w tekście wybrano wersję uznawaną za najbardziej prawdopodobną. Warto dodać, że celem opracowania nie jest ambitna analiza naukowa, lecz przedstawienie podstawowych informacji w sposób przystępny i zrozumiały dla szerokiego kręgu odbiorców.

Monety podjednostek walut, które charakteryzują się niskimi nominałami i wartością, określa się mianem monet zdawkowych. W wielu krajach stopniowo wychodzą one z użycia z powodów ekonomicznych czy inflacyjnych. Proces ten może być wynikiem świadomej polityki monetarnej lub efektem naturalnego spadku ich wartości nabywczej. Koszt produkcji niskich nominałów przewyższa ich wartość (szacuje się, że wyprodukowanie 1 grosza może kosztować nawet 5 groszy. W 2024 r. wyprodukowanie jednego centa USA kosztowało 3,69 centa), a wiele z tych monet „zostaje zgubionych” (odkładanie do przysłowiowego słoika) co wymusza ich dalszą produkcję w celu uzupełnienia w obiegu, generując dalsze koszty.

	Nazwy jednostek głównych		Nazwy podjednostek
A	afgani | angolar | apsar |ariary | austral	A	agora | at | avo
B	balboa | bat | birr | boliviano | boliwar	B	baisa | ban | butut
C	cedi | colon | cordoba | cruzado | cruzeiro	C	cauri | cent | centas | centavo | centavos | centesimo | ċenteżmu | centiem | centym | czetrum | czon
D	dalasi | denar | dinar | diner | direm | dirham | dobra | dolar | dong (đồng) | drachma | dram	D	deni | dinar | diram | dirham
E	ekuele | escudo | euro	E	eurocent | eyrir (aurar)
F	florin | forint | frank | funt	F	fen | fenig | filler | fils
G	gourde | guaraní | gulden	G	gapik | grosz
H	hrywna	H	halal | halerz | hao
I	inti	I	iraimbilanja
J	jen (yen)	J	jeon | jiao
K	karbowaniec | kiat | kina | kip | korona | kuna | kupon | kwacha | kwanza	K	kak | khoums (chum) | kobo | kopiejka | kurusz
L	lari | lej | lek | lempira | leone | lew | lilangeni (emalangeni) | lit | lir/lira | loti (maloli)	L	laari | lepton | li | lipa | luma | lwei
Ł	łat	Ł
M	makuta | manat | marka | metical	M	mil | milim | mongo
N	nahar | naira | nakfa | ngultrum	N	ngwee
O		O	øre | öre
P	paʻanga | pataca | pengő | perper | peseta | peso | pula	P	pajsa | para | pens | penni | pesewa | pia | pul
Q	quetzal	Q	qindarka
R	rand | real | renminbi | rial | riel | ringgit | rubel | rupia	R	rap | rappen | rin
S	sol | som | somalo | somoni | sum | syli | szekel | szyling	S	santim | santims | satang | sen | sen (Japonia) | sene | seniti | sent | sente | senti | sentim | sentimo | sint | stotin | stotinka | su (xu) | śien
T	taka | tala | talon | tenge | tikal | tolar | tugrik	T	tambala | tanga | tebe | tene | tenge | tetri | tiyin | tiyn | toea | tyjyn
U	ugija	U
V	vatu	V
W	won	W
X		X	xian | xu (su)
Y	yuan (juan)	Y
Z	zair | zarin | złoty	Z

przeczytaj także o: Zasady pisowni nazw walut, Skróty i symbole walut, Kod ISO 4217

afgani
Afganistan

Słowo افغانۍ / افغانی (afghani) w językach paszto i dari (odmiana perskiego) pierwotnie odnosiło się do Pasztunów, czyli etnicznych Afgańczyków. Z czasem zaczęto go używać w szerszym znaczeniu – jako określenie wszystkich mieszkańców Afganistanu, a nie tylko Pasztunów. Współcześnie termin ten oznacza wszystko, co związane z państwem Afganistan

nazwa waluty, jednostki głównej	nazwa oryginalna	kod ISO 4217	podjednostka
afgani	افغانۍ / افغانی	AFN	pul

index

ariary
Madagaskar

Przed kolonizacją Królestwo Madagaskaru używało skomplikowanego systemu monetarnego, w którym ariary było najwyższą jednostką rozrachunkową (rozliczeniową) oraz jednostką masy. Nazwa ariary pochodzi od arabskiego الريال (al rial), które z kolei wywodzi się hiszpańskiego real, który był używany w regionie Oceanu Indyjskiego w okresie handlu kolonialnego. Ariary jest jedną z dwóch walut (obok mauretańskiej ugiji) o niedziesiętnym systemie podziału, w którym ariary dzieli się na 5 iraimbilanja. W czasach kolonialnych ariary było superjednostką równą 5 frankom malgaskim

nazwa waluty, jednostki głównej	nazwa oryginalna	kod ISO 4217	podjednostka
ariary	ariary	MGA	iraimbilanja

index

balboa
Panama

Waluta nazwana na cześć Vasca Núñeza de Balboa. Balboa jest sztywno powiązana (1:1) z dolarem amerykańskim (USD), który także jest prawnym środkiem płatniczym w Panamie. Balboa nie posiada własnych banknotów, w obiegu używane są banknoty dolara amerykańskiego. Panama nie posiada też oficjalnego banku centralnego

nazwa waluty, jednostki głównej	nazwa oryginalna	kod ISO 4217	podjednostka
balboa	balboa	PAB	cent

index

ban
Mołdawia, Rumunia

Nazwa prawdopodobnie wywodzi się od łacińskiego denarii banales czyli denar bana – denary bite przez pana/władcę. Były to srebrne monety z XVI–XVIII wieku, które krążyły na terenie Mołdawii i Bukowiny. Słowo „ban” ogólnie oznacza „pieniądz”

jednostka główna	podział jednostki głównej	nazwa podjednostki	nazwa oryginalna
lej mołdawski	1⁄100	ban	ban
lej rumuński	1⁄100	ban	ban

przypadek	liczba pojedyncza	liczba mnoga
mianownik	ban	bany
dopełniacz	bana	banów
celownik	banowi	banom
biernik	bana	bany
narzędnik	banem	banami
miejscownik	banie	banach
wołacz	banie!	bany!

index

bat, kiat, tikal
Tajlandia, Mjanma, Kambodża (historyczna)

Nazwa waluty Tajlandii – bat (tajski: บาท, baat), Mjanmy – kiat (birmański: ကျပ်, kyat) oraz historycznych walut Syjamu (Tajlandia), Birmy (Mjanma) i Kambodży – tikal (khmerski: តិកល, tikal) wywodzi się od jednostki masy (pierwotnie) srebra wspólnej dla regionu Indochin – tikal, która pełniła również funkcję jednostki walutowej. Słowa bat i kiat są używane również w kontekście pieniądza w ogólności

nazwa waluty, jednostki głównej	nazwa oryginalna	kod ISO 4217	podjednostka
bat	บาท	THB	satang
kiat	ကျပ်	MMK	pia
wybrane waluty historyczne:
tikal (birnański) do 1892 roku	ကျပ်	–	różne
tikal (kambodżański) do 1878 roku	តិកល	–	różne
tikal (syjamski) do 1928 roku	บาท	–	różne

index

birr
Etiopia

W 1894 roku cesarz Menelik II wprowadził nową walutę, początkowo nazywaną „talarami etiopskimi” (znanymi także jako talary abisyńskie). Później waluta ta została przemianowana na birr. Nazwa birr wywodzi się bezpośrednio od amharskiego słowa oznaczającego „srebro” lub „błyszczący”, a jej pierwotne źródło może pochodzić od starszego rdzenia oznaczającego „być białym”.

Początkowo termin birr używany był również w odniesieniu do talarów Marii Teresy, które były szeroko rozpowszechnione w handlu międzynarodowym, zwłaszcza w regionie Morza Czerwonego oraz na Bliskim Wschodzie, w tym w Etiopii. Ponadto, w regionie stosowano również inne monety typu talar, np. talar erytrejski. W czasach kolonialnych, po podbiciu Etiopii przez Włochy w 1935 roku, w obiegu były różne waluty oparte głównie na włoskim lirze: lir włoski, lir somalijski oraz lir wschodnioafrykański. Po zajęciu przez Brytyjczyków w latach 1940–1941 w obiegu znajdowała się waluta oparta na funcie szterlingu – szyling wschodnioafrykański. Przywrócono talara etiopskiego i utrzymano w obiegu talary Marii Teresy. W obiegu były również inne waluty: funt egipski, rupia indyjska oraz funt szterling. W latach 1945–1962, podczas Federacji Etiopii i Erytrei, oraz w latach 1962–1976, kiedy to toczyła się wojna o niepodległość Erytrei, w obiegu znajdował się dolar etiopski, który został zastąpiony w 1976 roku przez obecnego birra.

Nazwa Abisynia była używana w Europie w odniesieniu do Etiopii, głównie w czasach kolonialnych

nazwa waluty, jednostki głównej	nazwa oryginalna	kod ISO 4217	podjednostka
birr	ብር	ETB	santim

index

cedi
Ghana

Słowo cedi pochodzi od akanijskiego sediee (później zapisywanego jako sedie), które oznaczało muszlę morskiego ślimaka z rodziny porcelanek (Monetaria moneta, Monetaria annulus). Muszle te pełniły rolę tradycyjnego środka płatniczego (płacidła) w Afryce Zachodniej przed wprowadzeniem nowoczesnych walut kolonialnych. Ponieważ porcelanki nie występują w Atlantyku, trafiły do regionu za pośrednictwem arabskich handlarzy.

nazwa waluty, jednostki głównej	nazwa oryginalna	kod ISO 4217	podjednostka
cedi	cedi	GHS	pesewa

index

cent

Najpopularniejsza nazwa podjednostek wielu walut. Cent, z łacińskiego centum, oznacza „sto”, „jedną setną”, „setną część”. Jako monetę centa po raz pierwszy wybito w stanie Massachusetts w 1787 r. W zestawieniu podano nazwę w językach urzędowych (z transliteracją) alfabetów niełacińskich

w trakcie opracowania

język	nazwa oryginalna	podział jednostki głównej	waluta, jednostka główna (kod ISO)
afrikaans angielski inne języki	sent cent patrz: rand	1⁄100	rand (ZAR, Południowa Afryka)
amharski	ሴንቲም (sentim/santim)	1⁄100	birr (ETB, Etiopia)
angielski	cent	1⁄100	dolar australijski (AUD) dolar barbadoski (BBD) dolar bahamski (BSD) dolar belizeński (BZD) dolar bermudzki (BMD) dolar gujański (GYD) dolar kajmański (KYD) dolar liberyjski (LRD) dolar namibijski (NAD) dolar wschodniokaraibski (XCD) dolar mongolski (-, historyczna)
angielski francuski	cent centime	1⁄100	dolar kanadyjski (CAD)
angielski fidżyjski hindi fidżyjskie	cent senti सेंट (sent)	1⁄100	dolar Fidżi (FJD)
angielski jamajski	cent sent	1⁄100	dolar jamajski (JMD)
angielski maoryski	cent tene	1⁄100	dolar Wysp Cooka (de facto dolar nowozelandzki, NZD)
angielski papiamento	cent cen	1⁄100	florin arubański (AWG)
arabski tigrinia	سنت (sint) ሳንቲም (santim)	1⁄100	nakfa (ERN, Erytrea)
chiński (kantoński) angielski	仙 (xiān – śien) cent	1⁄10 , 1⁄100 , 1⁄1000	dolar Hongkongu (HKD)
chiński portugalski	仙 (xiān – śien) avo	1⁄10 , 1⁄100	pataca (MOP, Makau)
estoński	sent	1⁄100	korona estońska (EEK, historyczna)
filipiński angielski	centavos lub sentimo cent	1⁄100	peso filipińskie (PHP)
francuski	centime	1⁄100	frank CFA (XOF, XAF) frank CFP (XPF) frank francuski (FRF, historyczna)
francuski kreolski haitański	centime santim	1⁄100	gourde (HTG, Haiti)
francuski włoski	centime  centesimo	1⁄100	frank monakijski (MCF, historyczna)
hiszpański	centavo	1⁄100	austral (ARA, Argentyna, historyczna) boliviano (BOB, Boliwia) boliwar (VES, Wenezuela) colón salwadorski (SVC, historyczna) cordoba (NIO, Nikaragua) lempira (HNL, Honduras) peso argentyńskie (ARS) peso boliwijskie (BOP, historyczna) peso chilijskie (CLP) peso dominikańskie (DOP) peso honduraskie (-, historyczna) peso kolumbijskie (COP) peso kubańskie (CUP) peso meksykański (MXN) sucre (ECS, Ekwador, historyczna) quetzal (GTQ, Gwatemala)
hiszpański	céntimo	1⁄100	colon kostarykański (CRC) guaraní (PYG, Paragwaj) inti (PEI, Peru, historyczna) peseta hiszpańska (ESP, historyczna) sol (PEN, Peru)
hiszpański	centésimo	1⁄100	balboa (PAB, Panama) peso urugwajskie (UYU)
indonezyjski	sen	1⁄100	rupia indonezyjska (IDR)
khmerski	សេន (sen)	1⁄10 , 1⁄100	riel (KHR, Kambodża)
litewski	centas	1⁄100	lit (LTL, Litwa, historyczna)
luksemburski francuski niemiecki	Centime centime Centime	1⁄100	frank luksemburski (LUF, historyczna)
łotewski	santīms	1⁄100	łat (LVL, Łotwa, historyczna)
malajski	sen / سِن (sin)	1⁄100	dolar brunejski (BND)
maltański angielski	ċenteżmu cent	1⁄100	lira maltańska (MTL, historyczna) funt maltański (MTL, historyczna)
niderlandzki	cent	1⁄100	gulden holenderki (NLG, historyczna)
niderlandzki francuski niemiecki	centiem centime Centime	1⁄100	frank belgijski (BEF, historyczna)
niderlandzki papiamento	cent sèn	1⁄100	gulden karaibski (XCG)
portugalski	centavo	1⁄100	escudo portugalskie (PTE, historyczna) escudo Zielonego Przylądka (CVE) metical (MZN, Mozambik) real brazylijski (BRL)
portugalski	cêntimo	1⁄100	dobra (STN, Wyspy Świętego Tomasza i Książęca) escudo Wyspy Świętego Tomasza i Książęcej (-, historyczna) kwanza (AOA, Angola)
samoański	sene	1⁄100	tala (WST, Samoa)
słoweński	stotin	1⁄100	tolar (SIT, historyczna)
sotho angielski	sente (lp), lisente (lm) cent	1⁄100	loti (LSL, Lesotho)
suahili angielski	senti cent	1⁄100	szyling kenijski (KES)
suazi angielski	cent cent	1⁄100	lilangeni (SZL, Eswatini)
włoski	centesimo	1⁄100	lir włoski (ITL, historyczna) lir watykański (ITL, historyczna) lir sanmaryński (SML, historyczna)

cent w odniesieniu do euro

index

czetrum
Bhutan

Nazwa podjednostki w języku dzongkha dosłownie znaczy „pół (monety)”. W języku angielskim od 1974 do 1979 nazwa była pisana chetrum, od 1979 chhetrum. Słowo pochodzi od sanskryckiego chatra (?) oznaczającego część lub odłam

jednostka główna	podział jednostki głównej	nazwa podjednostki	nazwa oryginalna
ngultrum	1⁄100	czetrum	ཕྱེད་ཏམ / chhertum

index

denar, deni, dinar

Nazwa dinar jest transliteracją arabskiego دينار (dīnār), które zostało zapożyczone z syryjskiego dīnarā, które zapożyczono od łacińskiego dēnārius – denar, srebrnej monety starożytnego Rzymu. Łacińskie słowo oznaczające po dziesięć, zawierający dziesięć.

W przypadku dinara algierskiego podano nazwę w języku tamazight zapisywanym alfabetem tifinagh – Dinar Adzajri
W przypadku dinara irackiego podaną nazwę także w języku kurdyjskim zapisywanym alfabetem łacińskim, jednym z kilku używanych

W trakcie opracowania

nazwa waluty, jednostki głównej	nazwa oryginalna	kod ISO 4217	podjednostka
denar	денар	MKD (Macedonia Północna)	deni
dinar algierski	دينار جزائري ⴷⵉⵏⴰⵕ ⴰⴷⵣⴰⵢⵔⵉ	DZD	centym
dinar bahrajński	دينار بحريني‎	BHD	fils
dinar iracki	دينار عراقي دیناری عێراقی (dînarê Iraqî)	IQD	fils
dinar jordański	دينار أردني‎	JOD	piastr i fils
dinar kuwejcki	دينار كويتي	KWD	fils
dinar libijski	دينار ليبي	LYD	dirham
dinar serbski	српски динар	RSD	para
dinar tunezyjski	دينار تونسي	TND	milim
wybrane waluty historyczne:
dinar bośniacki (oryginalnie bośniacko-hercegowiński) zastąpiony marką zamienną	bosanskohercegovački dinar босанскохерцеговачки динар	BAD	–
dinar chorwacki zastąpiony kuną, zastąpiona euro	hrvatski dinar	HRD	–
dinar jugosłowiański zastąpiony walutami niepodległych państw powstałymi po rozpadzie Jugosławii	jugoslavenski dinar jugoslovenski dinar jугословенски динар jugoslovanski dinar jугословенски динар	YUF, YUD, YUN, YUR, YUO, YUG, YUM	para
dinar jemeński*	دينار يمني	YDD	fils
dinar Krajiny (oryginalnie dinar Republiki Serbskiej Krajiny) zastąpiony kuną, zastąpiona euro	динар Републике Српске Крајине dinar Republike Srpske Krajine	–	–
dinar sudański zastąpiony funtem sudańskim	دينار سوداني	SDD	piastr

* dinar jemeński lub dinar południowojemeński był walutą Południowego Jemenu. Po zjednoczeniu z Jemenem Północnym, waluty tych państw – dinar jemeński i rial północnojemeński (YER) – zostały zastąpione rialem jemeńskim (YER). Według niektórych źródeł rial jemeński używa też super jednostki (10), która nazywa się dinar.

---

Nazwa dinar (w języku perskim zapisywanym alfabetem arabskim دینار) jest używana również jako określenie podjednostki riala irańskiego (IRR). Podjednostka wyszła z użycia

jednostka główna	podział jednostki głównej	nazwa podjednostki	nazwa oryginalna
rial irański	1⁄100	dinar	دینار

Nazwa deni (дени), podjednostki denara Macedonii Północnej (MKD), pochodzi prawdopodobnie od zdrobnienia liczby mnogiej denari (денари) w języku macedońskim, która wywodzi się łacińskiego dēnārius. W obiegu znajdowały się monety o jednym nominale – 50 deni, wyemitowane 10 maja 1993 r. 1 stycznia 2013 r. przestały być prawnym środkiem płatniczym i zostały wycofane z obiegu

jednostka główna	podział jednostki głównej	nazwa podjednostki	nazwa oryginalna
denar	1⁄100	deni	дени

index

diram, direm, dirham, drachma, dram

Nazwy wywodzą się od starożytnej greckiej waluty drachma (δραχμή, drachmḗ). Drachma pochodzi od czasownika δράσσομαι (dratchomai), co tłumaczy się jako „(ja) chwytam”, a samo słowo znaczyło „garść”, „uchwyt”.

Początkowo drachma była garścią („uchwytem”) sześciu oboli – metalowych patyków, dosłownie „rożnów”, używanych do pieczenia jagnięciny. Dowody archeologiczne każą przypuszczać, że obole były ówczesnymi płacidłami, formą wczesnej waluty (podobnie jak grzywna)

nazwa waluty, jednostki głównej	nazwa oryginalna	kod ISO 4217	podjednostka
dirham marokański	درهم	MAD	centym
dirham Zjednoczonych Emiratów Arabskich	درهم إماراتي	AED	fils
dram	դրամ	AMD (Armenia)	luma
wybrane waluty historyczne:
drachma (1832–2001, zastąpiona euro)	δραχμή	GRD (Grecja)	lepton

jednostka główna	podział jednostki głównej	nazwa podjednostki	nazwa oryginalna
dinar libijski	1⁄1000	dirham	درهم
rial katarski	1⁄100	dirham	درهم
somoni	1⁄100	diram	дирам

index

dong
Wietnam

Nazwa dong, wietnamskie đồng (ɗôŋ), wywodzi się z chińskiego określenia „tóng qián” (銅錢)*, które w języku wietnamskim zapisuje się jako đồng tiền i dosłownie oznacza „miedziane pieniądze” (đồng – miedź, tiền – pieniądz). Termin ten odnosił się do starożytnych wietnamskich monet bitych z miedzi. W czasach francuskiej dominacji w Wietnamie đồng (銅) zaczęło być używane jako ogólne określenie na wszystkie monety, niezależnie od materiału, z którego były wykonane.

Pełna nazwa waluty w języku wietnamskim jest zapisywana wielkimi literami jako Đồng Việt Nam, ale w odniesieniu do jednostki głównej używa się małej litery: đồng. Zgodnie z zasadami języka polskiego nazwę waluty i jednostki głównej zapisuje się małymi literami – dong wietnamski i dong. Wietnamczycy zarówno w kraju, jak i za granicą, używają słowa đồng również w odniesieniu do walut obcych i lokalnych (ogólnie pieniędzy).

* dawne pismo wietnamskie (chữ Nôm) wywodzące się z pisma chińskiego. Chińskie znaki na ogół zachowały swoje pierwotne znaczenie, ale zostały przystosowane do zapisu rodzimych wietnamskich słów i wymowy. Obecnie w Wietnamie używa się alfabetu łacińskiego (chữ Quốc ngữ), który zastąpił chữ Nôm w XIX i XX wieku

nazwa waluty, jednostki głównej	nazwa oryginalna	kod ISO 4217	podjednostka
dong wietnamski, dong	Đồng Việt Nam, đồng	VND	hao i su
wybrane waluty historyczne:
dong Wietnamu Południowego lub dong południowowietnamski (1953-1978, nazywany także piastrem)	Đồng Việt Nam Cộng hòa		su
dong Demokratycznej Republiki Wietnamu lub dong północnowietnamski (1946-1978)	Đồng Việt Nam Dân chủ Cộng hòa		hao i su

Dong formalnie posiada dwie podjednostki, ale wyszły one z użycia. Nazwa podjednostki hao pochodzi od chińskiego znaku 毫 (hào) i oznacza „dziesiątą część”. Nazwa su (wietnamskie: xu) pochodzi od francuskiego słowa sou (su), wywodzącego się z łacińskiego solidus (solidny, trwały, masywny)*. Podjednostki były używane w Wietnamie Południowym i Demokratycznej Republice Wietnamu. Su może być nieformalnie używane w odniesieniu do podjednostek innych walut

* solid – rzymska złota moneta. Od jej nazwy wywodzą się późniejsze nazwy pieniądza, jak np.: sou (dawne francuskie monety zdawkowe), sol, soldo, szyling czy szeląg

jednostka główna	podział jednostki głównej	nazwa podjednostki	nazwa oryginalna
dong	1⁄10 i 1⁄100	hao i su	hào i xu

index

euro, eurocent

Nazwa waluty została oficjalnie przyjęta 16 grudnia 1995 roku podczas szczytu Rady Europejskiej w Madrycie. Jej geneza i wybór były efektem procesu mającego na celu podkreślenie jedności Europy oraz unikanie odniesień do konkretnych krajów lub regionów. Nazwa nie mogła nawiązywać do żadnego istniejącego systemu walutowego ani do konkretnego kraju członkowskiego, aby uniknąć uprzedzeń lub konfliktów. Powinna być łatwo rozpoznawalna i akceptowalna we wszystkich językach Unii Europejskiej.

Zdecydowano się na termin nawiązujący do Europy, wywodzący się z greckiego słowa Εὐρώπη (Eurṓpē), które poprzez łacińską formę Europa weszło do powszechnego użycia w wielu językach.

Kod ISO 4217 EUR stanowi wyjątek, ponieważ kod waluty unii walutowych powinien składać się z litery „X” i dwóch liter identyfikujących nazwę waluty. Nadany kod jest skrótem od „euro”. Podjednostką (¹⁄₁₀₀) euro jest eurocent lub cent. W niektórych krajach podjednostka nosi nazwę podjednostki zastępowanej waluty, na przykład stotinka z Bułgarii, która miała przyjąć euro 1 stycznia 2025 roku czy greckie lepton, będące podjednostką zastąpionej drachmy. Słowo „cent” pochodzi od łacińskiego centum i oznacza „sto”, „jedną setną” lub „setną część”. Eurocent znaczy więc „setna część euro”

zobacz też: nazwa cent dla innych walut

Nazwy w językach używanych w państwach członkowskich Unii Europejskiej
W transkrypcji alfabetów niełacińskich podano najpopularniejszą formę dla danego języka,
a po przecinku – polską transkrypcję fonetyczną. W przypadku pozostałych transkrypcję fonetyczną

język	nazwa waluty, jednostki głównej	nazwa podjednostki
angielski	euro	cent
baskijski	euro	zentimoa
bułgarski	евро (evro*, ewro)	евроцент / цент (evrocent, ewrocent / cent)
chorwacki	euro	cent / eurocent
czeski	euro	cent
duński	euro	cent
estoński	euro	sent
fiński	euro	sentti
francuski	euro	cent / centime
galicyjski	euro	céntimo
grecki	ευρώ (evró, ewro)	λεπτό (lepton) / σεντ  (sent, Cypr)
hiszpański	euro	céntimo
irlandzki	euro	cent
kataloński	euro	cèntim
litewski	euras	centas
luksemburski	Euro	Centime
łotewski	eiro	cents
maltański	ewro	ċenteżmu
niderlandzki	euro	cent
niemiecki	Euro	Cent
polski	euro	eurocent / cent
portugalski	euro	cêntimo
rumuński	euro	cent / eurocent
słowacki	euro	cent
słoweński	evro (ewro)	cent
szwedzki	euro	cent
węgierski	euró (euro)	cent
włoski	euro	centesimo

Nazwa w językach państw europejskich nie będących w Unii Europejskiej
Pominięto języki z tabeli dla państw UE.
W transkrypcji alfabetów niełacińskich podano najpopularniejszą formę dla danego języka,
a po przecinku – polską transkrypcję fonetyczną. W przypadku pozostałych transkrypcję fonetyczną

język	nazwa waluty, jednostki głównej	nazwa podjednostki
albański	euro	cent euro / cent
białoruski	еўра (jeŭra, jeura)	еўрацэнт (jeŭracent, jeuracent)
bośniacki	euro / eврo (evro, ewro)	cent / цент (cent)
czarnogórski	euro / евро (evro, ewro)	cent / цент (cent)
farerski	evra (ewra)	sentar
islandzki	evra (ewra)	sent
kazachski	еуро (euro) / euro	цент (cent) / sent
łaciński	euro (lub euronis, euronus)	centum
macedoński	евро (evro, ewro)	цент (cent)
manx	euro	cent
norweski	euro	cent
romansz	euro	cent
rosyjski	евро (evro, ewro)	евроцент (evrocent, ewrocent)
serbski	euro / евро (evro, ewro)	cent / цент (cent)
turecki	avro (awro)	sent
ukraiński	євро (evro, ewro)	євроцент (evrocent, ewrocent)

Nazwa w innych językach
W transkrypcji alfabetów niełacińskich podano najpopularniejszą formę dla danego języka,
a po przecinku – polską transkrypcję fonetyczną

w opracowaniu

język	nazwa waluty, jednostki głównej	nazwa podjednostki
chiński	欧元 (ōuyuán, ou-jüan)	欧分 (ōufēn, ou-fen)
hebrajski	אירו (Iro, Iro)	סנט (Sent, Sent)
japoński	ユーロ (yūro, jūro)	ユーロセント (yūro sento, jūro sento)
jiidysz	איירא (Aira, Ajra)	צענט (Tsent, Cent)
kaszubski	eùro	cent
koreański	유로 (yuro, juro)	센트 (senteu, senty)
mongolski	евро  (evro, ewro)	евро цент (evro tsent, ewro cent)
śląski	ojro	cent
wietnamski	Âu kim / Euro (ōu jīn, eu kim)	cent / xu xu (su, su) jest używane regionalnie i nieformalnie, jako określenie podjednostek innych walut

index

dobra
Wyspy Świętego Tomasza i Książęca

Nazwa waluty pochodzi od portugalskiego słowa dobra, którym nazywano złotego hiszpańskiego dublona

nazwa waluty, jednostki głównej	nazwa oryginalna	kod ISO 4217	podjednostka
dobra	dobra	STN	centym

przypadek	liczba pojedyncza	liczba mnoga
mianownik	dobra	dobre
dopełniacz	dobrej	dobrych
celownik	dobrej	dobrym
biernik	dobrę	dobre
narzędnik	dobrą	dobrymi
miejscownik	dobrej	dobrych
wołacz	dobra!	dobre!

index

fenig

Fenig (Pfennig) to historyczna moneta o niskim nominale (moneta zdawkowa), będąca pierwowzorem wielu późniejszych jednostek monetarnych w Europie. Jego nazwa jest etymologicznie spokrewniona z angielskim penny, szwedzkim penning, fińskim penni, estońskim penn, polskim fenigiem oraz bośniacko-hercegowińskim pfenigiem (fening, od 1998 roku). Niemiecka forma z pf zamiast p wynika z drugiej przesuwki spółgłoskowej, która wpłynęła na dialekty górnoniemieckie i środkowoniemieckie, stanowiące podstawę współczesnego języka niemieckiego.

Pochodzenie nazwy nie jest jednoznaczne. Pierwsze pisemne wzmianki pochodzą z IX–X wieku. Słowo mogło oznaczać „pieniądz” w ogólności – w języku litewskim pinigai stosowane jest właśnie w tym znaczeniu. Możliwe, że fenig jest wczesnym zapożyczeniem z łacińskiego pondus (funt), oznaczającego „ciężar, wagę” – zarówno w odniesieniu do jednostki masy, jak i jednostki monetarnej.

Uważa się, że pierwotnie pfennig (Silberpfennig – „srebrny fenig”) odnosił się do srebrnych monet denara (łacińskie denarius). W zależności od regionu i gramatyki używane były różne formy nazwy, m.in. Penning, Panni(n)g, Pfenni(n)c i Pfending.

Z czasem fenig stał się podstawą dla wielu innych nominałów, takich jak:

• Groschen – „duży fenig” (od łac. grossus – „gruby”, patrz: grosz);
• Angster – „wąski fenig” (od łac. angustus – „wąski, cienki”);
• Albus – „biały fenig” (od łac. albus – „biały”);
• Witte – „biały fenig”;
• Rappen – „fenig z krukiem” (patrz: rappen);
• Heller – „Haller fenig”;
• Schwaren – „ciężki fenig”.

Obecnie jedyną walutą, w której nadal funkcjonuje fenig, jest marka zamienna Bośni i Hercegowiny (BAM)

jednostka główna	podział jednostki głównej	nazwa podjednostki	nazwa oryginalna
marka zamienna	1⁄100	fenig	pfening / fening пфениг / фенинг
wybrane waluty historyczne:
marka estońska (1919–1928)	1⁄100	pen	penn
marka fińska (1860–2001, zastąpiona euro)	1⁄100	penni	penni / penny
marka Nowej Gwinei (1894–1911)	1⁄100	fenig	Pfennig
marka południowo-zachodniej Afryki (1916–1918)	1⁄100	fenig	Pfennig
marka niemiecka (RFN, 1871–2002, zastąpiona euro)	1⁄100	fenig	Pfennig
marka NRD (1948–1990, zastąpiona marką RFN)	1⁄100	fenig	Pfennig
ostmarka  (1918–1922)	1⁄100	fenig	Pfennig pfenigas (litewski) feniņš  lub fenigs (łotewski)
marka polska (1917-1920, zastąpiona złotym)	1⁄100	fenig	fenig
złota marka (Goldmark, 1871–1914)	1⁄100	fenig	Pfennig
rentenmarka (Rentenmark, 1923–1924)	1⁄100	fenig Renten	Rentenpfennig
marka Rzeszy (Reichsmark, 1924–1948)	1⁄100	fenig Rzeszy	Reichspfennig
pieniądz zastępczy – Notgeld	1⁄100	fenig	Pfennig
pieniądz niemieckich obozów jenieckich, gett, obozów koncentracyjnych	1⁄100	fenig	Pfennig

index

filler
Węgry

Węgierska nazwa fillér pochodzi od niemieckiego słowa Vierer, które oznacza „czwórkę” – odnosiło się ono pierwotnie do monety o wartości czterech krajcarów. Nazwa fillér była również używana jako określenie podjednostki innych walut, np. halerza korony jugosłowiańskiej, korony czechosłowackiej czy słowackiej.

Podjednostka ta została ostatecznie wycofana z obiegu w 1999 roku, ale nadal funkcjonuje jako jednostka rozliczeniowa (np. w odniesieniu do cen paliw, stawek za minuty połączeń telefonicznych itp.).

jednostka główna	podział jednostki głównej	nazwa podjednostki	nazwa oryginalna
forint	1⁄100	filler	fillér
wybrane waluty historyczne:
korona austro-węgierska 1892–1918	1⁄100	filler	fillér
korona węgierska 1919–1926	1⁄100	filler	fillér
pengő 1926–1946	1⁄100	filler	fillér

index

funt

w przygotowaniu

index

frank

Nazwa wywodzi się od fragmentu łacińskiej legendy Johanes Dei gratia Francorum rex (Jan, z Bożej łaski król Francji) znajdującej się złotej monecie bitej przez króla Francji Jana II Dobrego w 1360 r.

nazwa waluty, jednostki głównej	nazwa oryginalna	kod ISO 4217	podjednostka
frank burundyjski	franc burundais	BIF	centym
frank Dżibuti	franc Djibouti / فرنك	DJF	centym
frank gwinejski	franc guinéen	GNF	centym
frank Komorów	franc comorien / فرنك قمري	KMF	centym
frank kongijski	franc congolais	CDF	centym
frank rwandyjski	franc rwandais ifaranga ry’u Rwanda	RWF	centym
frank szwajcarski	Schweizer Franken franc suisse franco svizzero franc svizzer	CHF	Rappen centym centym rap
frank CFA (waluta unii walutowej)	franc de la Coopération Financière en Afrique Centrale	XOF, XAF	centym
frank CFP (waluta unii walutowej)	franc des collectivités françaises du Pacifique, nazywany także: franc Pacifique	XPF	centym
frank Liechtensteinu (de facto CHF; tylko jako monety kolekcjonerskie)	Liechtensteinischer Franken	–	–
wybrane waluty historyczne:
frank albański (złoty frank, 1925–1947)	Frangu Ar	–	qindar ar (złota qindarka)
frank algierski zastąpiony dinarem algierskim	franc algérien	–	centym
frank belgijski zastąpiony euro	franc belge Belgische frank Belgischer Franken	BEF	centym
frank francuski zastąpiony euro	franc français	FRF	centym
frank gujański / Gujany Francuskiej (1816-1975) zastąpiony frakiem francuskim, zastąpiony euro	franc de la Guyane	–	centym
frank gwadelupski (1816-1975) zastąpiony frakiem francuskim, zastąpiony euro	franc de la Guadeloupe	–	centym
frank kameruński (1919-1959, 1960-1993) zastąpiony frankiem CFA	franc camerounais	–	centym
frank kambodżański (1875-1885)	franc cambodgien	–	centym
frank katangijski (1960-1963) zastąpiony frankiem kongijskim	franc katangais	–	centym
frank Królestwa Westfalii (1808-1813)	Westfälischer Franken	–	centym
frank luksemburski zastąpiony euro	franc luxembourgeois Luxemburger Franken Lëtzebuerger Frang	LUF	centym
frank malgaski zastąpiony przez ariary	franc malgache	MGF	centym
frank malijski zastąpiony frankiem CFA	franc malien	MLF	centym
frank marokański zastąpiony dirhamem marokańskim	franc marocain / فرنك	–	centym / سنتيم
frank monakijski  zastąpiony euro	franc monégasque	– (MCF)	centym
frank martynikański (1816-1975) zastąpiony frakiem francuskim, zastąpiony euro	franc de la Martinique	–	centym
frank Nowych Hebrydów zastąpiony frankiem CFP	franc des Nouvelles-Hébrides New Hebrides franc	–	centym
frank tunezyjski zastąpiony dinarem tunezyjskim	franc tunisien / فرنك تونسي	–	centym
frank Reunionu  (1816–1975) zastąpiony frakiem francuskim, zastąpiony euro	franc de la Réunion	–	centym
frank Saary (1920–1935, 1947–1957, 1957–1959)	Saar franken Saar-Franken	–	centym

index

gapik
Azerbejdżan

Nazwa pochodzi od rosyjskiego копейка – kopiejka

jednostka główna	podział jednostki głównej	nazwa podjednostki	nazwa oryginalna
manat azerbejdżański	1⁄100	gapik	qəpik
historycznie:
rubel azerbejdżański	1⁄100	gapik	qəpik

index

gourde
Haiti

Nazwa gourde wywodzi się z języka francuskiego i pochodzi od hiszpańskiego gordo, co oznacza „tłusty, gruby”. Określeniem pesos gordos – „grube peso” – nazywano hiszpańskie monety o nominale 8 reali, real de a ocho (kawałek z ośmiu), znane także jako dolar hiszpański. We francuskim były one określane jako piastres fortes espagnoles („mocne hiszpańskie piastry”), a w angielskim jako hard pieces of eight („twarde monety ośmiorealowe”). W języku kreolskim haitańskim nazwa brzmi goud

nazwa waluty, jednostki głównej	nazwa oryginalna	kod ISO 4217	podjednostka
gourde	gourde  goud	HTG	centym santim

index

grosz
Polska

Od łacińskiego denarius grossus – gruby denar. Od łacińskiej nazwy wywodzi się także nazwa podjednostki (1/100) liry tureckiej – kuruş, w językach europejskich nazywany piastrem (piaster, piastra)

zobacz także: historyczne użycie nazwy grosz

jednostka główna	podział jednostki głównej	nazwa podjednostki	nazwa oryginalna
złoty	1⁄100	grosz	grosz
wybrane waluty historyczne:
szyling austriacki (zastąpiony euro)	1⁄100	grosz	Groschen

index

halerz
Czechy

Nazwa halerz wywodzi się od łacińskiego denarius hallensis, dosłownie denar hallski, będącą pierwotnie nazwą srebrnego denara, bitego od końca XII wieku w niemieckim Hall am Kocher, w następnym stuleciu rozpowszechnionego w południowych Niemczech, a następnie licznie naśladowanego w krajach środkowej Europy.

Obecnie podjednostka korony czeskiej, która od 2009 r. nie występuje w obiegu.

Nazwa halerz w innych językach:
czeski: haléř, dawniej halíř
łacina: Heller
niemiecki: Haller lub Heller
macedoński: халерж (halerž)
rumuński: halier
serbsko-chorwacki: haler / халер
słowacki: halier
słoweński: halier
ukraiński: гелер (heler)
węgierski: haller (zamiennie: fillér)
włoski: Heller
W przypadku języka węgierskiego halerz jest nazywany fillerem, głównie w odniesieniu do walut historycznych, np. korony jugosłowiańskiej, korony czechosłowackiej czy słowackiej

jednostka główna	podział jednostki głównej	nazwa podjednostki	nazwa oryginalna
korona czeska	1⁄100	halerz	haléř
wybrane waluty historyczne:
korona austriacka 1918–1925	1⁄100	halerz	Heller
korona austro-węgierska 1892–1918	1⁄100	halerz	Heller haller (fillér) haléř halerz гелер Heller halier haler / халер halier halier
korona czechosłowacka 1919–1939 i 1945–1993	1⁄100	halerz	haléř / halier
korona jugosłowiańska 1918–1920	1⁄100	halerz	Heller haler / халер халер haler haller (fillér)
korona Liechtensteinu 1898–1921	1⁄100	halerz	Heller
korona Protektoratu Czech i Moraw 1939–1945 niemiecka waluta okupacyjna	1⁄100	halerz	haléř Heller
korona słowacka 1939–1945 i 1993–2008	1⁄100	halerz	halier

index

hrywna
Ukraina

Etymologowie wywodzą nazwę hrywna (ukr. hrywnia) od prasłowiańskiego słowa *grivьna, oznaczającego torkwes – ozdobę noszoną na szyi (obręcz lub naszyjnik wykonany z różnych materiałów, w tym złota i srebra, często zdobioną monetami). Rdzeń starosłowiańskiego słowa грива oznaczał „szyję”. Z czasem naszyjniki te zaczęły pełnić funkcję pieniądza (płacidło) oraz jednostki masy – grzywny, od której ostatecznie pochodzi nazwa ukraińskiej waluty. W wyniku zbrojnej napaści Rosji na Ukrainę, Narodowy Bank Ukrainy zapowiedział zmianę nazwy podjednostki

nazwa waluty, jednostki głównej	nazwa oryginalna	kod ISO 4217	podjednostka
hrywna	гривня	UAH	kopiejka

index

iraimbilanja
Madagaskar

Nazwa w języku malgaskim dosłownie oznacza „waga jednego żelaza” (żelaznego ciężarka – odważnika) i była nazwą dawnej monety o wartości 1/5 ariary. Podjednostka, która nie występuje obecnie w obiegu, posiada dwa nominały — 1 i 2 iraimbilanja. Kwoty wyrażone w iraimbilanja, która nie ma własnego skrótu, zapisuje się w systemie dziesiętnym, do dwóch miejsc po przecinku, zaokrąglając do 0,20. Przykłady: 1 iraimbilanja = 0,20 Ar (ariary), 2 iraimbilanja = 0,40 Ar, 3 iraimbilanja = 0,60 Ar, 4 iraimbilanja = 0,80 Ar. W czasach kolonialnych, przed wprowadzeniem ariary, 1 iraimbilanja była równa 1 frankowi malgaskiemu

jednostka główna	podział jednostki głównej	nazwa podjednostki	nazwa oryginalna
ariary	1⁄5	iraimbilanja	iraimbilanja

index

jen, rin, sen
Japonia

Nazwa jen (円)* wywodzi się ze starszej formy japońskiego znaku 圓 (en)*, który oznacza „okrągły” (koło, okrąg). Japońskie słowo en zostało zapożyczone fonetycznie z chińskiego yuán (元 / 圆), który w kontekście walutowym odnosił się do „okrągłej monety”. W języku chińskim termin 銀圓 (pinyin: yínyuán), czyli „srebrne krążki”, określał srebrne monety pochodzące z Hiszpanii i Meksyku (dolar hiszpański), które za pośrednictwem Filipin trafiły do Chin, a następnie z Hongkongu do Japonii. Monety te stały się podstawą nowego systemu walutowego Japonii, opartego na srebrnym parytecie (przybierając również okrągły kształt), zastępując wcześniejsze skomplikowane systemy monetarne.

* 圓 (kyūjitai, stare kanji) – tradycyjna, bardziej skomplikowana forma znaku, używana w Japonii przed reformą pisma.
円 (shinjitai, nowe kanji) – nowoczesna, uproszczona wersja kanji, obowiązująca w Japonii od 1946 r.

Bank Japonii nie jest pewien dokładnego powodu przyjęcia transkrypcji „yen”, ale wyróżnia trzy główne teorie:
1) Ułatwienie wymowy cudzoziemcom – litera „y” miała pomóc w poprawnym wymawianiu nazwy.
2) Odróżnienie od słowa „en” – w językach zachodnich „en” może oznaczać „wewnątrz” lub „w”.
3) Wpływ języka chińskiego – możliwe, choć mniej prawdopodobne, jest przejęcie formy „yuan” z chińskiego.

Możliwe jest także fonetyczne wyjaśnienie: w niektórych starszych dialektach japońskich przed samogłoską „e” pojawiało się słabe „y” (zjawisko zwane protezją), co mogło wpłynąć na angielski zapis „yen”. Podobny proces wystąpił w nazwie Edo, która w starszych źródłach anglojęzycznych bywała zapisywana jako „Yedo”.

Jen – polski zapis oparty na historycznej transkrypcji angielskiej („yen”), uwzględniający polskie zasady wymowy (w językach zachodnich „y” wymawia się jako „j”).
Yuan – zapis zgodny z oficjalną chińską transkrypcją pinyin, stosowaną w języku polskim od dawna.
Juan – coraz częściej pojawiający się fonetyczny zapis chińskiego yuán.

Z języka chińskiego i japońskiego została zapożyczona nazwa koreańskiego wona

nazwa waluty, jednostki głównej	nazwa oryginalna	kod ISO 4217	podjednostka
jen	円	JPY	sen i rin

Pierwotnie 1 jen dzielił się na 100 senów i 1 000 rinów (1 sen = 10 rinów). Jednak w wyniku powojennej hiperinflacji podjednostki te straciły na wartości, co doprowadziło do ich wycofania z obiegu w 1953 roku. Ostatecznie w 1987 roku zostały formalnie zniesione jako waluta. Obecnie w Japonii używa się wyłącznie pełnych jenów, podczas gdy sen i rin funkcjonują jedynie jako jednostki obliczeniowej (rozrachunkowe) dla kwot mniejszych niż jeden jen.

Nazwa „sen” (銭) pochodzi od chińskiego znaku qián (錢/钱), który pierwotnie oznaczał rodzaj rolniczego „szpadla” lub „motyki” (鋤). Z czasem znaczenie tego znaku zmieniło się na „pieniądz”, co może wynikać z podobieństwa kształtu niektórych wczesnych monet do narzędzi rolniczych.

Japoński „sen” jest fonetycznie podobny do słowa „sen” w innych językach, którego etymologia prowadzi do łacińskiego „centum”, czyli centa.

Nazwa „rin” (厘) wywodzi się z chińskiego znaku 厘 (lí), który w klasycznym chińskim systemie miar oznaczał „drobne jednostki” lub „części” (ułamki). Został on zaadaptowany w Japonii, gdzie początkowo odnosił się do jednostki długości, ale z czasem zaczął być stosowany w systemie monetarnym. Japonia zapożyczyła ten znak i dostosowała go do swojego systemu walutowego, który wprowadzono w XIX wieku, kiedy zaczęto używać jena (w 1871 roku).

Podobnie jak w przypadku „yuan” (元), które w japońskim systemie monetarnym zapisywane jest jako „en” (円), przekształcenie „li” (厘) w „rin” (厘) jest wynikiem fonetycznej i pisemnej adaptacji chińskich terminów do japońskiego systemu, w którym niektóre dźwięki i struktury fonetyczne są upraszczane i dostosowywane do japońskich reguł

jednostka główna	podział jednostki głównej	nazwa podjednostki	nazwa oryginalna
jen	1⁄100 i 1⁄1000	sen i rin	銭 i 厘

index

karbowaniec, kupon, talon
historyczne

Po rozpadzie ZSRR i odzyskaniu niepodległości przez Białoruś, Gruzję, Litwę, Mołdawię, Ukrainę i Uzbekistan wprowadzono tymczasowe waluty, które miały zastąpić rubla radzieckiego/rosyjskiego (SUR/RUR, RUB). De facto były to waluty powiązane z rublem, który nadal pozostawał w obiegu. Emisja tych walut miała na celu zapewnienie odpowiedniej ilości gotówki na rynku, umożliwienie wypłat świadczeń i pensji, a także ograniczenie nadmiernej podaży rubla (ze względu na brak kontroli nad emisją po rozpadzie ZSRR), co miało przeciwdziałać inflacji. Po kilku lub kilkunastu miesiącach tymczasowe waluty zostały zastąpione nowymi walutami narodowymi. Nie emitowano dla nich monet – występowały wyłącznie w formie banknotów.

Karbowaniec – oficjalna waluta Ukrainy w latach 1918–1920 (pierwszy karbowaniec), 1942–1944 (drugi karbowaniec) i 1992–1996 (trzeci karbowaniec). Była to również oficjalna ukraińska nazwa rubla radzieckiego. Trzeci karbowaniec (1992–1996) nazywany był kuponem z powodu nadrukowanego na banknotach słowa купон (kupon), które było znacznie większe i bardziej widoczne niż карбованець (karbowaniec). Słowo kupon nawiązuje także do jednorazowych kuponów systemu kartkowego – banknoty karbowańca były w rzeczywistości kuponami wielorazowymi.

Słowo karbowaniec (карбованець) pochodzi od czasownika karbować (карбувати), czyli nacinać, żłobić, znakować. Nazwa ta może wywodzić się z:
– metody rejestrowania rozliczeń/długów poprzez nanoszenie (wybijanie) specjalnych znaków na drewnianym kiju lub pręcie,
– srebrnych rubli o nowym wzorze z ukośnym nacięciem (tłoczeniem) na rancie, zamiast powszechniejszych inskrypcji,
– metody bicia monet,
– wspólnego pochodzenia słów rubel i karbowaniec od prasłowiańskiego czasownika rubati (рубати), czyli odcinać, odrąbywać fragment srebrnej grzywny (płacidła).

Słowo kupon pochodzi z języka francuskiego (coupon), które wywodzi się od czasownika couper, oznaczającego „ciąć”. W kontekście finansowym „kupon” nawiązuje do obligacji kuponowej – rodzaju obligacji, której posiadacz otrzymuje regularne wypłaty odsetek, odrywając fizyczne kupony od arkusza obligacji. Talon również pochodzi z języka francuskiego (talon, które pierwotnie oznaczało „piętę” lub „dolną część czegoś”), jednak w finansach odnosi się do arkusza zawierającego kupony, a nie do samych kuponów.

W 1992 r. na Białorusi funkcjonował system kartkowy. Karta konsumenta (картка спажыўца) – wydrukowane na jednym arkuszu kupony (купон) do odcinania – faktycznie stanowiła pierwszą państwową emisję papierowych pieniędzy niepodległej Białorusi. Kupony na kartkach były denominowane w rublu radzieckim/rosyjskim. Były plany wprowadzenia kuponów wielorazowych, podobnie jak w Ukrainie.

Przejściowe systemy walutowe:
Białoruś: rubel radziecki/rosyjski → karta konsumenta, kupon (1992) → rubel białoruski
Gruzja: rubel radziecki/rosyjski → kupon gruziński (1993-1995) → lari
Litwa: rubel radziecki/rosyjski → talon (1991-1993) → lit → euro
Mołdawia (bez Naddniestrza): rubel radziecki/rosyjski → kupon mołdawski (1992-1993) → lej mołdawski
Ukraina: rubel radziecki/rosyjski → karbowaniec, kupon (1992–1996) → hrywna
Uzbekistan: rubel radziecki/rosyjski → sum-kupon (1993–1994) → sum

nazwa waluty, jednostki głównej	nazwa oryginalna	kod ISO 4217	podjednostka
karbowaniec, kupon	карбованець, купон	UAK	kopiejka, nie została wydana
karta konsumenta, kupon	картка спажыўца, купон	–	brak
kupon gruziński	ქართული კუპონი (kartuli kuponi)	GEK	brak
kupon mołdawski	cupon moldovenesc	–	brak
sum-kupon	Soʻm-Kupon / Сўм-Купон	–	brak
talon	talonas	–	brak, ale występowały nominały w setnych częściach: 0,10, 0,20 i 0,50 talona

index

khoums (chum)
Mauretania

Nazwa khoums wywodzi się z arabskiego słowa خمس (khams) co dosłownie oznacza „pięć” i tłumaczy się jako „piątka” lub „piąta część”. Podjednostka ma tylko jeden nominał, który w systemie dziesiętnym zapisywany jest jako 0,2, a na monecie w postaci 1/5. Monety khoums zostały wybite w 1973 r. (pierwsza ugija, MRO, która zastąpiła franka CFA) i w 2017 r. (denominacja 10:1 pierwszej ugijii). Monety z 1973 zostały wycofane z obiegu w 2018 r.

W języku polskim można spotkać spolszczony (fonetyczny) zapis – chum, który w podobnej formie występuje w kilku innych językach: (białoruski, bułgarski, rosyjski, ukraiński) хумс, (czeski) chum, (serbski) хумса, (litewski) chumus, (łotewski) humsamām

jednostka główna	podział jednostki głównej	nazwa podjednostki	nazwa oryginalna
ugija	1⁄5	khoums	khoums / خمس

index

kopiejka

Nazwa pochodzi od przedstawienia na monetach jeźdźca z kopią (ros. копьё – kopia/włócznia). Od rosyjskiej nazwy wywodzi się nazwa podjednostki manata azerbejdżańskiego – gapik.

Kopiejka, podobnie jak rubel, była używana w Rosji, krajach satelickich, terytoriach okupowanych oraz w anektowanych państwach (republikach radzieckich). Przez wiele lat stanowiła nie tylko jednostkę monetarną, ale również symbol rosyjskiej i radzieckiej dominacji. Po rozpadzie ZSRR państwa, które odzyskały niepodległość, w zdecydowanej większości zrezygnowały z nazw „rubel” i „kopiejka”, wprowadzając nowe waluty oparte na tradycjach narodowych i historycznych. Celem tej zmiany było podkreślenie suwerenności i niezależności. W wielu przypadkach nowe waluty przywracały historyczne jednostki monetarne lub bazowały na istniejących wcześniej systemach walutowych. Zmiana ta miała także wymiar symboliczny, będąc częścią szerszego procesu redefinicji tożsamości narodowej po zakończeniu okresu dominacji ZSRR. Najnowszym przykładem odchodzenia od rosyjskiego kolonializmu jest zapowiedź Narodowego Banku Ukrainy o zmianie nazwy podjednostki hrywny, co stanowi bezpośrednią reakcję na rosyjską agresję wojskową na Ukrainę.

jednostka główna	podział jednostki głównej	nazwa podjednostki	nazwa oryginalna
hrywna	1⁄100	kopiejka	копійка
rubel białoruski	1⁄100	kopiejka	капеек
rubel rosyjski	1⁄100	kopiejka	копейка
rubel naddniestrzański	1⁄100	kopiejka	копейка
wybrane waluty historyczne:
manat (gruz. maneti) (Gruzja, 1919–1923)	1⁄100	kopiejka	კაპიკი
ostrubel  (1916-1917(1920)) niemiecka waluta okupacyjna	1⁄100	kopiejka	Kopeke kopiejka kapēka kopeika копейка
rubel łotewski (1919–1922, 1992–1993) zastąpiony łatem, zastąpiony euro	1⁄100	kopiejka	kapēka
rubel radziecki zastąpiony rublem rosyjskim	1⁄100	kopiejka	копейка
rubel turkmeński (1918–1920)	1⁄100	kopiejka	kapeýka

index

korona

Słowo korona pochodzi od łacińskiego corona, które pierwotnie oznaczało wieniec – symbol honoru i zwycięstwa w starożytnym Rzymie i Grecji. W późniejszym okresie termin ten zaczęto stosować w odniesieniu do królewskiej korony, która wyewoluowała z wieńca i diademu, stając się symbolem władzy monarszej, majestatu oraz suwerenności.

Tradycja nazywania monet „koronami” wynikała z faktu, że na monetach często umieszczano wizerunki koron – zarówno jako samodzielne symbole, jak i w portretach panujących władców. Korona na monecie podkreślała królewskie prerogatywy, legitymizowała władzę oraz symbolizowała stabilność państwa i tym samym waluty

nazwa waluty, jednostki głównej	nazwa oryginalna	kod ISO 4217	podjednostka
korona czeska	koruna česká	CZK	halerz
korona duńska	donsk króna / danskit koruunii	DKK	øre / oyra
korona islandzka	íslensk króna	ISK	eyrir
korona norweska	norsk krone	NOK	øre
korona szwedzka	svensk krona	SEK	öre
korona Wysp Owczych de facto korona duńska w lokalnej odmianie	føroyska krónan / færøske kroner	DKK (FOK)	oyra/ øre
wybrane waluty historyczne:
korona austriacka 1918–1925	Österreichische Krone	–	halerz
korona austro-węgierska 1892–1918	Österreichisch-ungarische Krone osztrák–magyar korona Corona Austro-Hungarica rakousko-uherská koruna korona austro-węgierska Австро-угорська корона Corona austro-ungarica avstro-ogrska krona austro-ugarska kruna / аустроугарска круна rakúsko-uhorská koruna coroană austro-ungară	–	halerz filler
korona czechosłowacka 1919–1939 i 1945–1993	koruna československá koruna česko-slovenská	CSK	halerz
korona estońska 1928–2010 za wyjątkiem okresu rosyjskiej okupacji	Eesti kroon	EEK	sent
korona Fiume 1919–1920	Riječka kruna / corona Fiumana	–	–
korona jugosłowiańska 1918–1920	Jugoslawische Krone jugoszláv korona jugoslovanska kruna / Југословенска круна југословенска круна jugoslovanska krona	–	halerz filler
korona Liechtensteinu 1898–1921	Liechtenstein Krone	–	halerz
korona Protektoratu Czech i Moraw 1939–1945  niemiecka waluta okupacyjna	protektorátní koruna Krone des Protektorats Böhmen und Mähren	–	halerz
korona słowacka 1939–1945 i 1993–2008	slovenská koruna	SKK	halerz
korona węgierska 1919–1926	magyar korona coroană ungurească Ungarische Krone maďarská koruna mađarska kruna / мађарска круна маґярска коруна	–	filler

index

kwacha
Malawi, Zambia

Słowo kwacha wywodzi się z języków czewa (nyanja), bemba i tonga, w których oznacza „świt” lub „światło”. W Zambii nazwa waluty nawiązuje również do hasła „nowy świt wolności”, używanego przez zambijskich nacjonalistów. Po raz pierwszy termin ten został zastosowany jako nazwa waluty właśnie w Zambii

nazwa waluty, jednostki głównej	nazwa oryginalna	kod ISO 4217	podjednostka
kwacha malawijska	Malawi Kwacha	MWK	tambala
kwacha zambijska	Zambian kwacha	ZMW	ngwee

index

kwanza
Angola

Nazwa waluty pochodzi od nazwy rzeki Kwanza, która w j. polskim nazywa się Kuanza. Rzeka znana jest także jako: Coanza, Quanza, Cuanza

nazwa waluty, jednostki głównej	nazwa oryginalna	kod ISO 4217	podjednostka
kwanza	kwanza	AOA	centym

index

lari
Gruzja

Nazwa waluty wywodzi się ze starogruzińskiego słowa oznaczającego „skarb, własność”

nazwa waluty, jednostki głównej	nazwa oryginalna	kod ISO 4217	podjednostka
lari	ლარი	GEL	tetri

index

lek
Albania

Nazwa waluty pochodzi od albańskiego imienia Aleksandra Wielkiego – Lekës së Madh (Leka i Madh), a także nawiązuje do albańskiego księcia Leki Dukagjiniego (Lekë Dukagjini). W języku albańskim zapis z dużą literą, np. „Leku shqiptar” czy „Lekë” stosuje się w oficjalnych dokumentach (np. na stronie Banku Centralnego), aby podkreślić nazwę waluty lub jednostki. Potocznie stosuje się zapis małymi literami. Leku to forma liczby pojedynczej, a lekë to forma liczby mnogiej

nazwa waluty, jednostki głównej	nazwa oryginalna	kod ISO 4217	podjednostka
lek	leku shqiptar	ALL	qindarka

index

lej, lew
Mołdawia, Rumunia, Bułgaria

Nazwa wywodzi się od niderlandzkiej srebrnej monety leeuwendaalder (talar z lwem, talar lwa), na której widniał wizerunek stojącego lwa. Starobułgarskie słowo лев oznaczało „lwa”, natomiast we współczesnym języku bułgarskim „lew” zapisuje się jako лъв. Podobną genezę mają nazwy walut Rumunii i Mołdawii – lej rumuński i lej mołdawski. W języku rumuńskim słowo leu również oznacza „lwa”

nazwa waluty, jednostki głównej	nazwa oryginalna	kod ISO 4217	podjednostka
lej mołdawski	leu moldovenesc	MDL	ban
lej rumuński	leu românesc	RON	ban
lew	лев	BNG (Bułgaria)	stotinka

przypadek	liczba pojedyncza	liczba mnoga
mianownik	lew	lewy
dopełniacz	lewa	lewów
celownik	lewowi	lewom
biernik	lewa	lewy
narzędnik	lewem	lewami
miejscownik	lewie	lewach
wołacz	lewie!	lewy!

przypadek	liczba pojedyncza	liczba mnoga
mianownik	lej	leje
dopełniacz	leja	lei
celownik	lejowi	lejom
biernik	lej	leje
narzędnik	lejem	lejami
miejscownik	leju	lejach
wołacz	leju!	leje!

index

lilangeni (emalangeni)
Eswatini

Nazwa waluty wywodzi się ze słowa w języku suazi emaLangeni, używanego do opisania przodków grupy etnicznej Suazi, którzy przybyli do Eswatini w XVIII–XIX wieku.

Nazwa waluty w liczbie pojedynczej brzmi lilangeni w liczbie mnogiej emalangeni

nazwa waluty, jednostki głównej	nazwa oryginalna	kod ISO 4217	podjednostka
lilangeni	lilangeni	SZL	cent

index

lit
Litwa, historyczna

Nazwa waluty w języku litewskim litas (lit) pochodzi od nazwy państwa Lietuva (Litwa). Nazwa podjednostki centas wywodzi się od łacińskiego centum (cent). Podobnie została wybrana nazwa estońskiego łata, ponieważ nazwy te mogą być łatwo wymawiane przez cudzoziemców.

Lit był oficjalną walutą Litwy w latach 1922–1941 i ponownie w latach 1993–2014, zanim został zastąpiony przez euro.

nazwa waluty, jednostki głównej	nazwa oryginalna	kod ISO 4217	podjednostka
lit	litas	LTL	cent

index

loti (maloli)
Lesotho

Nazwa pochodzi od określenia góry w języku sotho – loti. Nazwa waluty w liczbie pojedynczej brzmi loti, w liczbie mnogiej maloti. Nazwa podjednostki w liczbie pojedynczej brzmi sente, w liczbie lisente.

nazwa waluty, jednostki głównej	nazwa oryginalna	kod ISO 4217	podjednostka
loti	loti	LSL	sente

index

luma
Armenia

Nazwa od staroormiańskiego słowa լումայ (lumay), które zostało zapożyczone w łacińskiego nummus, które zapożyczono z antycznej greki od νοῦμμος (noûmmos, dialekt dorycki) i νόμος (nómos, starogrecki). Pierwotne nummus znaczyło „moneta”, „pieniądz”, które z czasem zaczęto używać do określania starożytnych miedzianych monet

jednostka główna	podział jednostki głównej	nazwa podjednostki	nazwa oryginalna
dram	1⁄100	luma	լումա

index

łat
Łotwa, historyczna

Nazwa waluty w języku łotewskim lat (łat) pochodzi od pierwszych trzech liter nazwy państwa, Latvija (Łotwa). Waluta o tej nazwie była w obiegu w latach 1922–1941 oraz 1993–2014, do czasu zastąpienia przez euro 1 stycznia 2014 r. Nazwa podjednostki santīms wywodzi się od łacińskiego centum (cent). Podobnie została wybrana nazwa litewskiego lita, ponieważ nazwy te mogą być łatwo wymawiane przez cudzoziemców.

Aż do wycofania z obiegu w styczniu 2014 roku łat był jedną z najmocniejszych walut świata pod względem wartości nominalnej. Zajmował czwarte miejsce, ustępując jedynie dinarowi kuwejckiemu (KWD), dinarowi bahrajńskiemu (BHD) i rialowi omańskiemu (OMR). Banknot o nominale 500 łatów (ok. 982 USD) był trzecim najcenniejszym banknotem na świecie, po 10 000 dolarach brunejskich/singapurskich (ok. 7 908 USD) i 1 000 frankach szwajcarskich (ok. 1 123 USD). Po zastąpieniu lira/funta maltańskiego (MTL) przez euro 1 stycznia 2008 roku, łat stał się najwyżej wycenianą walutą w Europie, aż do jego wycofania w 2014 roku.

nazwa waluty, jednostki głównej	nazwa oryginalna	kod ISO 4217	podjednostka
łat	lats	LVL	santim

index

manat
Azerbejdżan, Turkmenia

Nazwa pochodzi od łacińskiego moneta, będącego tytułem bogini Junony Monety (Iuno Moneta), której świątynia znajdowała się na Kapitolu w starożytnym Rzymie. W świątyni tej bito rzymskie monety. W późniejszym okresie słowo to przeszło do języka rosyjskiego jako монета (moneta), oznaczające początkowo monetę, a później również pieniądz. Nazwa „manat” została zaczerpnięta z j. rosyjskiego. Nazwa manat w j. azerskim, turkmeńskim i gruzińskim (მანეთი – maneti) była używana banknotach rubla radzieckiego

nazwa waluty, jednostki głównej	nazwa oryginalna	kod ISO 4217	podjednostka
manat azerbejdżański	Azərbaycan manatı	AZN	gapik
manat turkmeński	Türkmenistan manady	TMT	tenge
historyczne:
manat (gruziński)	(ქართული) მანეთი	–	kopiejka

index

nakfa
Erytrea

Nazwa waluty wzięła nazwę od miasta Nakfa, miejsca pierwszego wielkiego zwycięstwa w wojnie o niepodległość Erytrei. Waluta ta została wprowadzona 15 listopada 1997 roku, zastępując etiopskiego birra. W czasie gdy Erytrea była włoską kolonią (od 1885 roku do okresu II wojny światowej), oficjalnie używany był lir włoski

nazwa waluty, jednostki głównej	nazwa oryginalna	kod ISO 4217	podjednostka
nakfa	ناكفا lub نقفة / ናቕፋ	ERN	cent

przypadek	liczba pojedyncza	liczba mnoga
mianownik	nakfa	nakfy
dopełniacz	nakfy	nakf
celownik	nakfie	nakfom
biernik	nakfę	nakfy
narzędnik	nakfą	nakfami
miejscownik	nakfie	nakfach
wołacz	nakfo!	nakfy!

index

ngultrum
Bhutan

W języku dzongkha słowo ngultrum (དངུལ་ཀྲམ) dosłownie znaczy „srebrna moneta” (ngul – srebro i trum – moneta/pieniądz, które zostało zapożyczone z języka hindi ट्रं (tram) oznaczającego „pieniądze”).

Waluta sztywno powiązana (1:1) z rupią indyjską, która jest także prawnym środkiem płatniczym w Bhutanie. Ngultrum jest także używany na terenie stanów Indii, które graniczą z Bhutanem (stany o numerze 2, 3, 4, 22)

nazwa waluty, jednostki głównej	nazwa oryginalna	kod ISO 4217	podjednostka
ngultrum	དངུལ་ཀྲམ / ngultrum	BTN	czetrum

index

ngwee
Zambia

W języku nyanja (czewa) słowo ngwee oznacza „świetlany”

jednostka główna	podział jednostki głównej	nazwa podjednostki	nazwa oryginalna
kwacha zambijska	1⁄100	ngwee	ngwee

index

paʻanga
Tonga

Paʻanga w języku tonga jest nazwą osmoki fasolowatej (Entada phaseoloides). Podjednostką (¹⁄₁₀₀) waluty Tonga jest seniti, czyli cent, którego nazwa pochodzi od łacińskiego centum, oznaczającego „sto”

nazwa waluty, jednostki głównej	nazwa oryginalna	kod ISO 4217	podjednostka
paʻanga	paʻanga	TOP	seniti

index

pajsa, baisa

Bengalska nazwa পয়সা (poisa) pochodzi od sanskryckiego słowa पदांश (padāṁśa, które składa się z padā (पद) „stopa lub ćwiartka lub podstawa” i aṁśa (अंश) „część lub jednostka”), co można przetłumaczyć na polskie jako „ćwiartka jednostki”. Transliteracja bengalskiej nazwy przybiera różne formy w zależności od języka, np. pice, pesa, poysha, poisha, baisa, baiza. Pajsa w niektórych językach oznacza „pieniądz” w ogólności.

Transliteracja języków urzędowych z tabeli:

পয়সা (bengalski) – poisa
पैसा (hindi) – paisa
paisa (angielski) – paisa
பைசா (tamilski) – paichā
پیسہ (urdu) – paisa
पैसा (nepalski) – paisa
পয়সা (bengalski) – poisa
ပိုက်ဆံ (birmański) – paiksan
ไปเซ (tajski) – bai-se
بيسة (arabski) – baisa

jednostka główna	podział jednostki głównej	nazwa podjednostki	nazwa oryginalna
taka	1⁄100	pajsa	পয়সা
rupia indyjska	1⁄100	pajsa	पैसा (hindi) paisa (angielski) பைசா (tamilski) پیسہ (urdu) पैसा (nepalski) পয়সা (bengalski) ပိုက်ဆံ (birmański) ไปเซ (tajski)
rupia nepalska	1⁄100	pajsa	पैसा
rupia pakistańska	1⁄100	pajsa	پیسہ (urdu) paisa (angielski)
rial omański	1⁄1000	baisa	بيسة (arabski)

index

para
Republika Serbii

Słowo para pochodzi z języka osmańskiego (پاره – pare, para), które wywodzi się z perskiego i sorami پارە (pâre) i oznacza „część, fragment, kawałek”. Nazwa była używana w odniesieniu do zdawkowych monet Imperium Osmańskiego (1623-1923) i w krajach powstałych po jego upadku: Turcji (1923-2005), Serbii, Czarnogórze, Albanii (przed 1926 r.), późniejszej Jugosławi oraz w Egipcie (do 1916 r., para nazywana była medino).

W języku albańskim (para (lp), paratë (lm)), kurdyjskim (pera (lp), peran (lm)), greckim (παράς (lp), παράδες (lm)), bułgarskim (пара (lp), пари (lm)), macedońskim (пара (lp), пари (lm), mandejskim (ࡐࡀࡓࡀ (?)), rumuńskim (para (lp), parale (lm)), bośniackim, serbskim, chorwackim (para (lp), pare/paret (lm)) i tureckim (para (lp), paralar (lm)) jest ogólnym terminem oznaczającym „pieniądze”

We współczesnej Serbii wyemitowany został tylko jeden nominał, 50 par w 2000 r., który został wycofany z obiegu w 2008 r.

jednostka główna	podział jednostki głównej	nazwa podjednostki	nazwa oryginalna
dinar serbski	1⁄100	para	пара
wybrane waluty historyczne
perper czarnogórski (1906–1918)	1⁄100	para	пара
dinar jugosłowiański (1918-2003)	1⁄100	para	w zależności od języka i alfabetu

index

pesewa
Ghana

Nazwa podjednostki pochodzi z języka akan od słowa pésewabo, co pierwotnie oznaczało „małe nasiono/ziarno rośliny” i było używane jako miara masy złota. Pesewa była najmniejszą jednostką wartości i jednostką rozliczeniową w systemie złotego pyłu – historycznym systemie stosowanym w Afryce Zachodniej przed wprowadzeniem (kolonialnych) walut europejskich. System ten polegał na używaniu pyłu (drobinek, okruchów) złota jako środka płatniczego

jednostka główna	podział jednostki głównej	nazwa podjednostki	nazwa oryginalna
cedi	1⁄100	pesewa	pesewa

index

pia
Mjanma

Nazwa pia wywodzi się systemu miar birmańskich. Nazwą pia określano również starożytne złote i srebrne monety w kształcie półksiężyca, które znaleziono na terenie Mjanmy (dawna Birma).

Birmańskie słowo ပြား (transkrypcja: pyar, wymowa: pjà) znaczy „płaski” lub „płaska część” i wywodzi się ze starochińskiego 板 (bǎn – deska, płyta, tablica)

jednostka główna	podział jednostki głównej	nazwa podjednostki	nazwa oryginalna
kiat	1⁄100	pia	ပြား

index

pul
Afganistan

Słowo pul (perski: پول – pieniądz) wywodzi się prawdopodobnie z greckiego ὀβολός (obolós – obol), które zaadaptowano w języku średnioperskim jako *pōl

jednostka główna	podział jednostki głównej	nazwa podjednostki	nazwa oryginalna
afgani	1⁄100	pul	پول

index

pula
Botswana

Słowo pula w języku tswana oznacza dosłownie deszcz, który w Botswanie jest bardzo rzadki, przez to bardzo cenny i uważany za błogosławieństwo. Nazwa została wybrana w konkursie

nazwa waluty, jednostki głównej	nazwa oryginalna	kod ISO 4217	podjednostka
pula	pula	BWP	tebe

index

qindarka
Albania

Słowo qindarkë pochodzi od albańskiego „qind”, które oznacza „sto”. Sufiks „-ar” jest używany do tworzenia rzeczowników oznaczających jednostki miary lub podziały, a sufiks „-kë” pełni funkcję zdrobnienia, wskazując na mniejszą jednostkę. W ten sposób „qindarkë” dosłownie oznacza „małą setną część”. Nazwa podjednostki odpowiada łacińskiemu centum (cent). Qindarkë to forma liczby pojedynczej, a qindarka liczby mnogiej. Monety podjednostki praktycznie nie występują w obiegu

jednostka główna	podział jednostki głównej	nazwa podjednostki	nazwa oryginalna
lek	1⁄100	qindarka	qindarkë

index

quetzal
Gwatemala

Nazwa waluty pochodzi od nazwy narodowego ptaka Gwatemali, kwezala herbowego

nazwa waluty, jednostki głównej	nazwa oryginalna	kod ISO 4217	podjednostka
quetzal	quetzal	GTQ	cent

index

rand
Republika Południowej Afryki

Nazwa waluty pochodzi od nazwy pasma górskiego Witwatersrand, obszaru wydobycia złota. Nazwa pasma w języku afrikaans znaczy dosłownie grzbiet białych wód (wit – „biały”, waters – „wody”, rand – „grzbiet”).

W RPA emitowana jest moneta inwestycyjna (bulionowa) krugerrand, co tłumaczy się jako „rand Krugera”, nazwa nadana na cześć prezydenta Paula Krugera, którego popiersie znajduje się na awersie. Uważa się, że była to pierwsza moneta inwestycyjna na świecie

nazwa waluty, jednostki głównej	nazwa oryginalna	kod ISO 4217	podjednostka
rand	rand	ZAR	cent

Nazwy w językach urzędowych Południowej Afryki:

język	jednostka główna	podjednostka
afrikaans	rand	sent
angielski	rand	cent
xhosa (isiXhosa)	irandi	isenti
ndebele (isiNdebele)	irandi	isenti
pedi (Sepedi)	ranta	sente
soto (Sesotho)	ranta	sente
suazi (siSwati)	randi	senti
tsonga (Xitsonga)	randi	senti
tswana (Setswana)	ranta	sente
venda (Tshivenda)	randi	senti
zulu (isiZulu)	irandi	isenti

index

rappen, rap
Szwajcaria

Pochodzenie nazwy można odnaleźć w Rappenpfennig, odmianie feniga (niem. Pfennig) bitego we Fryburgu Bryzgowijskim w XIII wieku, który przedstawiał orła. Później interpretowano (być może złośliwie), że na monecie widnieje kruk (niem. Rabe), a słowo to jest spokrewnione z niemieckim homonimem Rappen, odnoszącym się do „kruczej” barwy. W języku staro-wysoko-niemieckim rapp oznaczało „ciemny”, a współczesne Rappe to termin używany do określenia czarnego konia. Uważa się również, że nazwa mogła pochodzić od ciemnych fenigów, monet o ciemnej barwie wynikającej z niskiej zawartości srebra. Rap – Rappen w języku romansz.

Rappen i rap to nazwy centa (francuskie centime, włoskie centesimo) franka szwajcarskiego, używane w regionach niemieckojęzycznych oraz retoromańskich Szwajcarii

jednostka główna	podział jednostki głównej	nazwa podjednostki	nazwa oryginalna
frank szwajcarski	1⁄100	rappen	Rappen
frank szwajcarski	1⁄100	rap	rap

index

real, rial, riel

Słowo real w języku hiszpańskim i portugalskim wywodzi się z łacińskiego rēgālis (regalis), co oznacza „królewski” – odnoszący się do króla, królowej lub królestwa (np. regalia). Real (lm: hiszp. reales, port. reais, później réis) był głównie srebrną monetą bitą od XIV wieku w Hiszpanii (do 1865 r.), a następnie w Portugalii (do 1910 r.).

Monety o nominale real były bite również w: Argentynie – do 1867, Boliwii – do 1825, Brazylii – do 1942 r. (następnie przywrócona jako real w 1994 r.), Republice Środkowoamerykańskiej, Chile – do 1852, Dominikanie – w 1844 i 1848, Kolumbii – do 1862, Kostaryce – do 1850, Ekwadorze – do 1862, Filipinach – do 1835, Gwatemali – do 1912, Hondurasie – do 1871, Meksyku – do 1897, Mozambiku – do 1853, Paragwaju – w 1845, Peru – do 1861, Salwadorze – do 1909, Wenezueli – do 1863, Azorach – do 1901 i w Indiach (jako terytoriach portugalskich) – do 1871.

Najbardziej znaną monetą był hiszpański real de a ocho (kawałek z ośmiu), znany także jako dolar hiszpański (dólar, peso duro, peso fuerte lub po prostu peso). Była to srebrna moneta o nominale 8 reali, szeroko używana w Europie, Ameryce i Azji w okresie świetności Imperium Hiszpańskiego. Uznawana za pierwszą światową walutę, funkcjonowała jako środek płatniczy w handlu międzynarodowym przez kilka wieków.

Hiszpański i portugalski real, poprzez powiązania handlowe na całym świecie, był protoplastą nazw wielu walut: rial, riel, jen, won, ariary i gourde.

Nazwy walut takich jak jen (Japonia) i won (Korea) wywodzą się od chińskiej nazwy hiszpańskiego „real de a ocho” –  銀圓 (yínyuán), co oznacza „srebrne krążki”. Hiszpańskie monety były szeroko rozpowszechnione w Azji w wyniku międzynarodowego handlu morskiego, zwłaszcza przez Filipiny, które były hiszpańską kolonią.

Nazwa haitańskiego gourde wywodzi się od hiszpańskiego pesos gordos – „grube peso”, jak nazywano hiszpańskie „real de a ocho”.

Z kolei nazwa madagaskarskiej waluty ariary pochodzi od arabskiego الريال (al rial), które wywodzi się od hiszpańskiego real

nazwa waluty, jednostki głównej	nazwa oryginalna	kod ISO 4217	podjednostka
real brazylijski	real brasileiro	BRL	centavo
rial irański	ریال ایران	IRR	dinar
rial jemeński	ريال يمني	YER	fils
rial katarski	ريال قطري	QAR	dirham
rial omański	ريال عماني	OMR	baisa
rial saudyjski	ريال سعودي	SAR	halal
riel kambodżański / khmerski	រៀលកម្ពុជា / រៀលខ្មែរ	KHR	kak i sen
wybrane waluty historyczne:
real argentyński	real argentino	–	décimo (1⁄10)
rial Hidżazu	ريال الحجاز	–	kurusz
rial tunezyjski do 1891 roku	ريال تونسي	–	różne
rial marokański, 1880–1921	ريال مغربي	–	dirham, mazun

index

renminbi, yuan
Chiny

Renminbi (chiń. upr. 人民币; chiń. trad. 人民幣; pinyin rénmínbì) dosłownie oznacza „waluta ludowa”.

Główna jednostka renminbi nazywa się yuan, która w języku chińskim (chiń. upr. 元 lub 圆; chiń. trad. 圓; pinyin yuán) oznacza po prostu „pieniądz”.

Słowo yuan jest również używane w odniesieniu do chińskiej waluty w znaczeniu ogólnym, zwłaszcza w kontekście międzynarodowym. Na Tajwanie yuan to potoczna nazwa tamtejszej waluty, czyli (nowego) dolara tajwańskiego, a w Hongkongu dolara Hongkongu. Z kolei mieszkańcy Tajwanu i Hongkongu określają walutę w Chinach nazwą oficjalną, renminbi.

Z języka chińskiego zapożyczone zostały także nazwy japońskiego jena i koreańskiego wona

nazwa waluty, jednostki głównej	nazwa oryginalna	kod ISO 4217	podjednostka
renminbi, yuan	人民币, 元	CNY	jiao i fen
wybrane waluty historyczne:
yuan Mandżurski (1932-1945)	滿洲國圓	–	jiao i fen i li

index

rubel

Nazwa pochodzi od rosyjskiego рубить (rubiť) – tj. odcinać, odrąbywać fragment srebrnej grzywny (płacidło).

Rubel, podobnie jak kopiejka, była używana w Rosji, krajach satelickich, terytoriach okupowanych oraz w anektowanych państwach (republikach radzieckich). Przez wiele lat stanowiła nie tylko jednostkę monetarną, ale również symbol rosyjskiej i radzieckiej dominacji. Po rozpadzie ZSRR państwa, które odzyskały niepodległość, w zdecydowanej większości zrezygnowały z nazw „rubel” i „kopiejka”, wprowadzając nowe waluty oparte na tradycjach narodowych i historycznych. Celem tej zmiany było podkreślenie suwerenności i niezależności. W wielu przypadkach nowe waluty przywracały historyczne jednostki monetarne lub bazowały na istniejących wcześniej systemach walutowych. Zmiana ta miała także wymiar symboliczny, będąc częścią szerszego procesu redefinicji tożsamości narodowej po zakończeniu okresu dominacji ZSRR. Najnowszym przykładem odchodzenia od rosyjskiego kolonializmu jest zapowiedź Narodowego Banku Ukrainy o zmianie nazwy podjednostki hrywny, co stanowi bezpośrednią reakcję na rosyjską agresję wojskową na Ukrainę.

Białoruś, po odzyskaniu niepodległości, rozważała nazwę talar (талер) i grosz (грош) dla swojej nowej waluty narodowej (talar białoruski, беларускі талер). Komunistyczna większość w Radzie Najwyższej Białorusi odrzuciła propozycję i trzymała się nazwy rubel, która była używana w Białorusi od czasów Związku Radzieckiego i Imperium Rosyjskiego. Słowo rubel było również używane jako nazwa waluty w obiegu w średniowiecznym Wielkim Księstwie Litewskim, którego Białoruś była znaczącą częścią

nazwa waluty, jednostki głównej	nazwa oryginalna	kod ISO 4217	podjednostka
rubel białoruski	беларускі рубель	BYN	kopiejka
rubel rosyjski	российский рубль	RUB	kopiejka
rubel naddniestrzański	приднестровский рубль	– (PRB)	kopiejka
wybrane waluty historyczne:
ostrubel  (1916-1917(1920)) niemiecka waluta okupacyjna	Ostrubel / ostrubel / ostrublis / острубль	–	kopiejka
rubel armeński (1919-1923)	Հայկական ռուբլի	–	–
rubel azerbejdżański (1918–1923)	Azərbaycan rublu / آذربايجان ربلی	–	gapik
rubel łotewski (1919–1922, 1992–1993) zastąpiony łatem, zastąpiony euro	Latvijas rublis	LVR	kopiejka
rubel tadżycki zastąpiony somoni	рубли тоҷикӣ	TJR	tanga
rubel turkmeński (1918-1920)	туркестанский рубль	–	kopiejka
rubel radziecki zastąpiony rublem rosyjskim	советский рубль	SUR	kopiejka

index

som, sum
Kirgistan, Uzbekistan

Nazwa wywodzi się z tureckiego wyrażenia „som altın”, które oznacza „czyste złoto” i odnosi się do monet bitych z kruszcu. Słowo to występuje w różnych, lecz bardzo podobnych formach w językach turkijskich: azerbejdżańskie – som, baszkirskie – һум, tadżyckie – сӯм, uzbeckie – so’m / сўм, kazachskie – сом, karakałpackie – so’m / сөм, kirgiskie – сом, tatarskie – сум / sum, turkmeńskie – som, czuwaskie – сум / сом.

Znaczeniowo nazwa jest zbliżona do określenia „funt szterling” (GBP), które również nawiązuje do wartości czystości metalu. W językach uzbeckim, kazachskim, kirgiskim i tadżyckim nazwa som była używana na banknotach rubla radzieckiego

nazwa waluty, jednostki głównej	nazwa oryginalna	kod ISO 4217	podjednostka
som	сом	KGS (Kirgistan)	tyjyn
sum	сўм / so‘m	UZS (Uzbekistan)	tiyin

index

satang
Tajlandia

Słowo satang (สตางค์) w języku tajskim oznacza „setną część”: สต (sòt, „sto”) i‎ องค์ (ong, „część”). Znaczeniowo odpowiada więc centowi.

Istnieje możliwość, że słowo to wywodzi się z języka pali lub sanskrytu:
pali: sataṅga (सतङ्ग), gdzie सत (sata) oznacza „sto”, a अङ्ग (aṅga) oznacza „część”
sanskryt: śatāṁśa (शतांश), gdzie शत (śata) oznacza „sto”, a अंश (aṁśa) oznacza „część”

jednostka główna	podział jednostki głównej	nazwa podjednostki	nazwa oryginalna
bat	1⁄100	satang	สตางค์
wybrane waluty historyczne:
tikal syjamski do 1928 r. do 21 sierpnia 1898 r. podział na cztery podjednostki. W 1898 r. przejście na system dziesiętny	1⁄4, 1⁄8, 1⁄64, 1⁄100	satang	สตางค์

index

somoni
Tadżykistan

Waluta nazwana na cześć tadżyckiego bohatera narodowego Ismaila I Samanidy (tadżyckie: Исмоили Сомонӣ, transliteracja: Ismoili Somonī)

nazwa waluty, jednostki głównej	nazwa oryginalna	kod ISO 4217	podjednostka
somoni	сомонӣ	TJS	diram

index

stotinka
Bułgaria

Bułgarskie słowo стотинка znaczy „setna część” i jest zapożyczeniem (tłumaczeniem) od francuskiego centime (polskie centym). Gramatycznie pochodzi od słowa сто (polskie sto). Nazwa znajdzie się również na monetach przyszłych bułgarskich eurocentów

jednostka główna	podział jednostki głównej	nazwa podjednostki	nazwa oryginalna
lew	1⁄100	stotinka	стотинка

index

szyling

w przygotowaniu

index

taka
Bangladesz

Nazwa waluty pochodzi od sanskryckiego słowa टंका (ṭaṅka), dosłownie „moneta, pieniądz”, które od starożytności oznacza srebrną monetę. Od sanskryckiego słowa pochodzi także tadżycka nazwa historycznej podjednostki tanga.

W języku bengalskim jest również powszechnie używane do określania dowolnych pieniędzy, niezależnie od waluty, w której są denominowane. W indyjskich stanach Bengal Zachodni i Tripura taka jest oficjalną nazwą rupii indyjskiej

nazwa waluty, jednostki głównej	nazwa oryginalna	kod ISO 4217	podjednostka
taka	টাকা	BDT	pajsa

index

tala
Samoa

Słowo tālā (tala) w języku samoańskim jest odpowiednikiem nazwy dolar, tak samo jak nazwa podjednostki sene jest odpowiednikiem centa i została zaczerpnięta od dolara nowozelandzkiego. Etymologicznie dolar wywodzi się z niemieckiego Thaler (talar)

nazwa waluty, jednostki głównej	nazwa oryginalna	kod ISO 4217	podjednostka
tala	tālā	WST	sene

index

tambala
Malawi

Słowo tambala pochodzi z języka czewa (nyanja) i oznacza „kogut”. Ma to odniesienie do powiedzenia sto kogutów ogłasza świt, a kwacha, czyli świt, to nazwa jednostki głównej. Kogut znalazł się również na monecie o nominale 1 tambala emisji 1971 (i późniejszych)

jednostka główna	podział jednostki głównej	nazwa podjednostki	nazwa oryginalna
kwacha malawijska	1⁄100	tambala	tambala

index

tanga
Tadżykistan, historyczna

Tanga i tenge to historycznie bliskie sobie pojęcia, wywodzące się z tej samej tradycji monetarnej Azji Środkowej.

Słowo tanga wywodzi się z perskiego تانکَه (tanka), prawdopodobnie od sanskryckiego słowa टंका (ṭaṅka) i było używane na określenie srebrnych monet w średniowiecznych Indiach. Dosłownie znaczy „moneta, pieniądz”. Od sanskryckiego słowa pochodzi także nazwa waluty Bangladeszu – taka.

Nazwa była używana jako określenie podjednostki historycznego rubla tadżyckiego (TJR)

jednostka główna	podział jednostki głównej	nazwa podjednostki	nazwa oryginalna
rubel tadżycki	1⁄100	tanga	танга

index

tebe
Botswana

Słowo thebe (pol. tebe) w języku tswana oznacza tarczę (rodzaj uzbrojenia ochronnego). Nazwa wybrana w konkursie

jednostka główna	podział jednostki głównej	nazwa podjednostki	nazwa oryginalna
pula	1⁄100	tebe	thebe

index

tenge
Kazachstan

Tenge i tanga to historycznie bliskie sobie pojęcia, wywodzące się z tej samej tradycji monetarnej Azji Środkowej.

Słowo tenge wywodzi się od średniowiecznych tureckich drobnych srebrnych monet nazywanych „денге” (denge) lub „таньга” (tanga). W języku kazachskim oraz w większości innych języków turkijskich słowo tenge oznacza „wagi lub przyrząd do równoważenia”. Wywodzi się z mongolskiego słowa teng ( ᠲᠡᠩ – tradycyjnie zapisywanego w piśmie mongolskim od góry do dołu), które pochodzi z chińskiego děng (等 lub 戥), oznaczającego „równy, zrównoważony”, „ważenie (pieniędzy na wadze)”.

Nazwa tenge jest zatem podobna do nazw innych walut (wywodzących się od wagi, jednostek masy), takich jak: funt, lir, peso czy szekel. Dodatkowo, jest również powiązana z rosyjskim słowem деньги (den’gi), oznaczającym pierwotnie monety, a z czasem ogólne określenie pieniędzy w szerokim znaczeniu, które język staroruski zapożyczył z języków turkijskich.

nazwa waluty, jednostki głównej	nazwa oryginalna	kod ISO 4217	podjednostka
tenge	теңге / tenge	KZT (Kazachstan)	тиын / tiyn

Nazwa tenge jest używana również jako określenie podjednostki manata turkmeńskiego (TMT)

jednostka główna	podział jednostki głównej	nazwa podjednostki	nazwa oryginalna
manat turkmeński	1⁄100	tenge	teňňä

index

tetri
Gruzja

Nazwa podjednostki to starogruzińskie słowo oznaczające „biały”, które było używane w odniesieniu do monet znanych w starożytnej i średniowiecznej Gruzji. Niekiedy można się spotkać z nieformalna nazwą kapeiki (კაპეიკი), pochodzące od kopiejki będącej w obiegu na terenie Gruzji w czasach ZSRR

jednostka główna	podział jednostki głównej	nazwa podjednostki	nazwa oryginalna
lari	1⁄100	tetri	თეთრი

index

tiyn, tiyin, tyjyn

Część źródeł sugeruje etymologię słowa z prototureckiego *tegiŋ, oznaczającego wiewiórkę, których futerka były wykorzystywane jako płacidło. Nazwa zwierzęcia i podjednostki fonetycznie brzmią niemal identycznie, ale związek między nimi nie jest naukowo potwierdzony. W językach turkijskich słowo tiyn używane było i jest w kontekście „części” lub „fragmentu” pieniądza (jednostki głównej), co wydaje się bardziej prawdopodobne.

Kazachstan wycofał podjednostkę z obiegu (2012), w Kirgistanie występują rzadko, w Uzbekistanie wycofano z obiegu (2020)

jednostka główna	podział jednostki głównej	nazwa podjednostki	nazwa oryginalna
som (Kirgistan)	1⁄100	tyjyn	тыйын
sum (Uzbekistan)	1⁄100	tiyin	tiyin
tenge (Kazachstan)	1⁄100	tiyn	тиын / tiyn

index

tugrik
Mongolia

Słowo tugrik w języku mongolskim oznacza „okrągły” lub „okrąg” i nawiązuje do kształtu monety. Jest to kalka językowa chińskiego yuana (元 / 圆 / 圓), który w kontekście walutowym odnosił się do „okrągłej monety”. W języku chińskim termin 銀圓 (yínyuán), czyli „srebrne krążki”, określał srebrne monety pochodzące z Hiszpanii i Meksyku, dolara hiszpańskiego

Nazwa waluty zapisywana jest na trzy sposoby:
– mongolską cyrylicą: төгрөг (ˈtɵɡrɵk)
– łacińską transliteracją: tögrög lub tugrik
– tradycyjnym pismem mongolskim:ᠲᠥᠭᠦᠷᠢᠭ(tögürig), pisanym od góry do dołu

nazwa waluty, jednostki głównej	nazwa oryginalna	kod ISO 4217	podjednostka
tugrik	төгрөг/ tögrög	MNT	mongo
wybrane waluty historyczne:
tugrik Banku Wewnętrznej Mongolii 1947-1948	төгрөг Өвөр Монголын Банк tögrög Övör Mongolyn Bank (ÖMB)	–	?
tugrik Banku Wschodniej Mongolii 1946-1947	төгрөг Зүүн Монголын Банк tögrög Züün Mongolyn Bank (ZMB)	–	?
tugrik Ludowego Banku Wewnętrznej Mongolii 1948-1951	төгрөг Өвөр Монголын Ардын Банк tögrög Övör Mongolyn Ardyn Bank (ÖMAB)	–	?

index

ugija
Mauretania

Nazwa waluty w języku francuskim ouguiya jest fonetycznym zapisem arabskiej wymowy słowa  أُوقِية (uqiyyah lub awqiyyah), wywodzącego się z dialektu języka arabskiego Hassanijja i oznaczającego „uncję” (jednostka masy). Jest to jedna z dwóch walut na świecie (obok madagaskarskiego ariary) opartych na niedziesiętnym systemie podziału, w którym 1 ugija dzieli się na 5 khoums

nazwa waluty, jednostki głównej	nazwa oryginalna	kod ISO 4217	podjednostka
ugija	ouguiya / أوقية	MRU	khoums

index

won
Korea Południowa, Korea Północna

Nazwa won wywodzi się od chińskiego yuana (元 / 圆 / 圓) oraz japońskiego jena (円 / 圓). Koreańska nazwa pochodzi od znaku 圓, oznaczającego „okrągły”, podobnie jak w języku chińskim i japońskim. Termin ten odnosił się do „okrągłej monety”, czyli srebrnych monet pochodzących z Hiszpanii i Meksyku (dolar hiszpański), które za pośrednictwem Filipin trafiły do Chin oraz do Japonii i Korei.

Pismo hangul: 원 (od 1962 r.)
Pismo hanja: 圓 (dotyczy historycznego zapisu)
Transkrypcja poprawiona języka koreańskiego: won
Transkrypcja McCune’a-Reischauera: wŏn
Polska transkrypcja fonetyczna: łon

nazwa waluty, jednostki głównej	nazwa oryginalna	kod ISO 4217	podjednostka
won południowokoreański	대한민국 원	KRW	czon
won północnokoreański	조선민주주의인민공화국 원	KPW	czon
wybrane waluty historyczne:
won koreański (1902–1910)	圓 / 원	–	czon
won Dowództwa Armii Czerwonej (1945-1947)	붉은 군대 사령부의 원 Вона Командования Красной армии	–	–
won południowokoreański (1945-1953)	대한민국 원 / 大韓民國圓	–	czon

Słowo jeon (czon) jest pokrewne chińskiemu qián (錢), które oznaczało zarówno pieniądze, jak i jednostkę masy. Nazwa podjednostki wywodzi się od koreańskiej jednostki miary mace.

Pismo hangul: 전 (od 1962 r.)
Pismo hanja: 錢 (dotyczy historycznego zapisu)
Transkrypcja poprawiona języka koreańskiego: jeon
Transkrypcja McCune’a-Reischauera: chŏn
Polska transkrypcja fonetyczna: czon

Podjednostka w Korei Południowej wyszła z użycia i jest stosowana jedynie w rozliczeniach księgowych (jako jednostka obliczeniowa). W Korei Północnej występuje sporadycznie i ma niewielką wartość

jednostka główna	podział jednostki głównej	nazwa podjednostki	nazwa oryginalna
won południowokoreański	1⁄100	czon	전
won północnokoreański	1⁄100	czon	전
wybrane waluty historyczne
hwan (환)	1⁄100	czon	전 / 錢
won koreański	1⁄100	czon	전 / 錢
won południowokoreański	1⁄100	czon	전 / 錢

index

zarin
Osetia Południowa

Od osetyńskiej nazwy złota – зӕрин i odnosi się do historycznej nazwy pieniądza znajdującego się w obiegu na terytorium starożytnej Scytii, Sarmacji, Alanii i Osetii. Nazwa stosowana na monetach kolekcjonerskich

nazwa waluty, jednostki głównej	nazwa oryginalna	kod ISO 4217	podjednostka
zarin	зӕрин	–	–

index

złoty
Polska

Od słowa złoty (kolor żółty o silnym połysku, barwa złota, związany ze złotem), które pochodzi prasłowiańskiego *zoltъ z praindoeuropejskiego *ghel, oznaczające świecić się, mieć jasną barwę. Używanie nazwy złoty polski w odniesieniu do obecnej polskiej waluty jest niepoprawne. Złoty polski odnosi się do historycznej jednostki monetarnej (obrachunkowej) powstałej ok. 1500 r. jako odpowiednik w srebrze złotego dukata, równego 30 groszom.

Od osetyńskiej nazwy złota pochodzi nazwa waluty Osetii Południowej зӕрин – zarin.
Od angielskiej nazwy złota i państwa pochodzi nazwa waluty Zimbabwe Zimbabwe Gold – złoto Zimbabwe.
Od niderlandzkiej i niemieckiej nazwy złotych monet gulden (niderlandzki guldijn, niemiecki guldin) pochodzi nazwa wielu walut.
Od nazwy rzymskiej zlotej monety aureus, z łacińskiego aurum (złoto), pochodzi nazwa podjednostek korony duńskiej i norweskiej – øre, korony szwedzkiej – öre oraz korony islandzkiej (historyczna, wycofana w 2003) – eyrir (lm aurar)

nazwa waluty, jednostki głównej	nazwa oryginalna	kod ISO 4217	podjednostka
złoty	złoty	PLN	grosz

index

Dozwolone użycie informacji i materiałów pod warunkiem wskazania wpisu lub news.notafilia.pl

Źródło: strony internetowe emitentów, encyklopedie online oraz inne ogólnodostępne źródła